Гісторыя Паставаў
Паставы - горад, цэнтр Пастаўскага раёна, на р. Мядзелка; чыгуначная станцыя на лініі Віцебск—Вільня; вузел аўтадарог на Браслаў, Глыбокае, Нарач і інш. За 250 км на 3ахад ад Віцебска. 22,9 тыс. жыхароў (1998 г.).Вядомы з 1552 г. як прыватнае мястэчка Ашмянскага павета Віленскага ваяводства ВКЛ. Належалі магнатам Дэспатам-Зяновічам. У 1552 г. пабудаваны драўляны касцёл Маці Божай (перабудаваны ў 1760 г., не збярогся). Паводле інвентара 1628 г. цэнтрам Пастаў была гандлевая плошча (стаялі касцёл з плябаніяй, карчма, 6 двароў гандляроў і рамеснікаў). На вуліцах-дарогах, што вялі на Мядзел, Глыбокае і Друю, было 26 двароў. За р. Мядзелкай (у інвентары Мядзеліда) размяшчалася прадмесце Зарэчча, якое мела 17 двароў. Былі таксама 2 пасады па 8 і 9 двароў. Усяго ў Паставах налічвалася 66 двароў. Пасля 1640 г. на востраве (на ПнУ ад цэнтра), утвораным выгінам р. Мядзелкі і каналам, пабудаваны кляштар францысканцаў з касцёлам (не зберагліся). Пасля вайны Расеі з Рэччу Паспалітай 1654—67 гг. у Паставах засталося 5 двароў. У 2-й пал. 18 ст. Паставы перайшлі да надворнага падскарбія ВКЛ Антонія Тызенгаўза, па ініцыятыве якога тут пабудаваны фабрыкі, ткацкія майстэрні, млын, гарбарня, архітэктурны комплекс з жылых дамоў, гандлёвых радоў і палаца. На гандлёвай плошчы месціліся 9 дамоў рамеснікаў, дом урача, будынкі канцылярыі і суда, аўстэрыя, 3 заезныя дамы. Ад плошчы адыходзілі ў радыяльных напрамках 4 вуліцы: Віленская, Браслаўская, Зарэчная і Задзеўская. 3 1775 г. у Паставах адбываліся сесіі гродскага павятовага суда. У 1780-я г. створана свецкая школа з сярэдняй ступенню навучання. У 1782—85 гг. у Паставах дзейнічала тэатральная школа Тызенгаўза, пераведзеная з Гродна. 3 1791 г. Паставы — горад, цэнтр Завілейскага павета Віленскага ваяводства.
3 1793 г. у складзе Расейскай імперыі, спачатку горад, да 1796 г. цэнтр павета, потым мястэчка, цэнтр воласці Дзісенскага павета Менскай, з 1842 — Віленскай губерні. 22.1.1796 г. Паставы атрымалі герб: у блакітным полі рыбацкая сетка, уверсе 3 залатыя рыбы, галовамі на дол. У 1814—53 гг. Паставы — уладанне графа Канстанціна Тызенгаўза. У 1-й пал. 19 ст. працавалі папяровая фабрыка (заснавана ў 1728 г.), сукнавальня, 2 млыны, штогод праводзіліся 7 кірмашоў; заснаваны арніталагічны музей і карцінная галерэя (у 1840 г. налічвалася больш за 60 палотнаў). У 2-й палове 19 ст. пабудаваны мураваны вадзяны млын, у 1880—87 гг. — цагляны касцёл, у 1894 г. — мураваная царква на гандлёвай плошчы. У 1897 г. у Паставах 2397 жыхароў. Пасля пабудовы ў 1897 г. чыгуначнай лініі Крулеўшчына—Пабрадзе Паставы — станцыя. 3 лютага да 16.12.1917 г. горад акупаваны германскімі, потым польскімі войскамі. У сакавіку 1918 г. уваходзіць у склад абвешчанай БНР. 8.7.1920 г. акупаваны Чырвонай арміяй. Паводле Рыжскага мірнага дагавора 1921 г. Паставы ў складзе Польшчы, павятовы горад Віленскага ваяводства. У 1920-я г. ў Паставах працавалі 2 лесапільні, цагельня, паравы млын, бровар, пякарня, фарбавальня, смалярня, дзейнічалі кааператывы «Выгада» і «Зерне», рыбалавецкае таварыства, 47 крам і інш. З 1939 г. Паставы ў складзе БССР, 3,4 тыс. жыхароў. З 15.1.1940 г. цэнтр раёна ў Вілейскай вобласці. З 6.7.1941 г. па 5.7.1944 г. акупаваны ням.-фаш. войскамі, якія знішчылі ў горадзе і раёне 3688 чал. З 20.9.1944 г. Паставы ў складзе Маладзечанскай, з 20.1.1960 г. — Віцебскай вобл. 10,6 тыс. жыхароў у 1959 г., 15,1 тыс. жыхароў у 1970 г.
Помнікі архітэктуры: забудова гістарычнага цэнтра горада (2-я пал. 18 ст.), палацава-паркавы комплекс (канец 18 — пач. 19 ст.), вадзяны млын (2-я пал. 19 ст.), касцёл св. Антонія (1898—1904 гг.), Свята-Мікалаеўская царква (1894 г.). Каля Паставаў паселішча эпохі позняга неаліту і ранняга бронзавага веку (канец 3-га — пач. 2-га тыс. да н. э.).
Крыніца:
Іосіф Зямчонак
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.5.
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 1999
Паставы. : Адметнасці | фота выбраных помнікаў
Касцёл Святога Антонія Падуанскага
Касцёл Святога Антонія Падуанскага ў Паставах
Пляц гандлёвы
Дамы рамесьнікаў (часткова перабудаваны ў 19 ст.)
Палацава-паркавы ансамбль Тызенгаўзаў
Галоўны фасад. Порцік
Могілкі габрэйскія
Габрэйскія могілкі ў Паставах
Млын вадзяны
Агульны выгляд
Горад на старых фотаздымках
Забудова плошчы, знесеная пад час будаўніцтва будынка Райвыканкама.
Сінагога
Сінагога ХІХ - пач. ХХ ст, зараз прыстасаван пад жылы дом.
Будынак былой павятовай адміністрацыі
Будынак былой адміністрацыі Пастаўскага павета (1926-1939)
Паставы. : Страчаная спадчына | фотаздымкі
Каментарыі
Hello,
My name is Alejandro and I am trying to find information about my great-grandfather and great-grandmother who were born in Poland.
I know that my great-grandfather born at Postawy (https://pl.wikipedia.org/wiki/Postawy_(gmina)) in 25-06-1900 and my great-grandmother born in 1906 at Rusaki, Poland.
The names were: Jozef Grodzki and Helena Rosko.
How can i obtain the birth certifi...
Napiszecie mnie proszę sergej.belaj.serg@mail.ru
...
Szczęść Boże!
jestem pracownikiem Biura PTTK o/Mazowsze Zgłosiła się do nas grupa 23 osób (rodziny z dziećmi, najmłodsze dziecko ma 11 lat). Chcą zwiedzić tamte rejony na rowerach szukają tanich noclegów. Czy jest ojciec w stanie nam coś zaproponować ewentualnie podpowiedzieć gdzi szukać
Z wyr...
Uprzejmie proszę o kontakt internetowy z Biurem Parafialnym kościoła w Postawach lub kontakt telefoniczny. Ponieważ urodziłam się w Postawach to pragnę odwiedzić moje rodzinne miasto . Już od dłuższego czasu szukam kontaktu . Po przeczytaniu tych informacji mam nadzieję że właśnie teraz jest to możliwe. Liczę &...
How do i find if there are any birth or death records at St Anthony of Padua at Pastavy Town for my family name Szyrko...