> Брэсцкая вобласць > Кобрынскі раён > горад Кобрын
Кобрын. Горад на старых фотаздымках

Кобрын - фота і помнікі

Першая пісьмовая згадка: 1287

Магчымыя варыянты:
Кобрын Кобрин Kobryń Kobryn Кобрынь Kobryn Kobrin

Каардынаты:
52° 12'47.61"N, 24° 21'26.64"E

Што паглядзець у Кобрыне

Гісторыя Кобрына

Кобрын — горад абласнога падпарадкавання, цэнтр Кобрынскага раёна. 50,8 тыс. жыхароў (2004 г.). Прыстань на р. Мухавец, чыгуначная станцыя на лініі Брэст—Гомель. Знаходзіцца за 52 км на ўсход ад Брэста, 295 км ад Мінска; аўтадарогамі звязаны з Брэстам, Ковелем, Маларытай, Мінскам, Пінскам.

Згодна з паданнем, заснаваны ў 11—12 стст. нашчадкам кіеўскага князя Ізяслава на востраве пры ўпадзенні ракі Кобрынкі ў Мухавец. Упершыню ўпамінаецца пад 1287 г. ў Іпацьеўскім летапісе як уласнасць валынскага князя Уладзіміра Васількавіча, які завяшчаў Кобрын сваёй жонцы Вользе Раманаўне. Уваходзіў у склад Галіцка-Валынскага княства, з 1-ай паловы 14 ст. — у ВКЛ. Належаў вялікаму князю ВКЛ Альгерду (1366 г.), пазней яго сыну князю Фёдару Ратненскаму. Пасля смерці князя і падзелу ўладанняў паміж яго сынамі ўтварылася Кобрынскае княства, якое ў 15 ст. існавала як самастойная адміністрацыйна-тэрытарыяльная і судовая а круга ў ВКЛ.

Родапачынальнікам князёў Кобрынскіх стаў сын Фёдара Ратненскага Раман, які ў 1404 г. атрымаў ад вялікага князя Вітаўта грамату на валоданне Кобрынам і навакольнымі маёнткамі. Апошні прадстаўнік роду па мужчынскай лініі князь Іван Сямёнавіч Кобрынскі (сын Сямёна Раманавіча) разам з жонкай Фядорай Іванаўнай з роду Рагацінскіх заснавалі ў Кобрыне праваслаўны манастыр пры Спаскай царкве (царкоўныя гісторыкі лічаць, што манастыр быў заснаваны ў 1497 г.). Пасля смерці Івана Сямёнавіча (каля 1490 г.) вялікі князь ВКЛ і кароль Польшчы Казімір IV Ягелончык пакінуў Кобрынскае княства ў валоданні яго ўдавы, якая ў 1508 г. перадала горад ва ўладанне сястры князя Івана Сямёнавіча Ганне і яе мужу В. Косцевічу. У 1519 г. пасля смерці Ганны Сямёнаўны і ў сувязі са згасаннем роду князёў Кобрынскіх княства было скасавана, а яго тэрыторыя перададзена вялікім князем ВКЛ Жыгімонтам I Старым у пажыццёвае ўладанне ў якасці староства маршалку ВКЛ В. Косцевічу.

У 1520—1566 гг. горад — цэнтр Кобрынскага павета Падляшскага ваяводства, з 1566 г. знаходзіўся ў складзе Берасцейскага павета. У 1532 г. Жыгімонт I Стары перадаў правы на Кобрын і староства каралеве Боне (паводле іншых звестак, у 1549 г.). У гэты час юрыдычна аформілася Кобрынская эканомія — феадальнае зямельнае ўладанне, падпарадкаванае каралю. Як «сталовае ўладанне» Кобрынская эканомія, як правіла, у 16—17 стст. надавалася ва ўтрыманне жанчынам — членам каралеўскай сям'і. У 1589 г. уладальніца Кобрына Ганна Ягелонка надала яму магдэбурскае права і герб: шчыт з выявамі Св. Ганны і Маці Божай з дзіцем; была пабудавана ратуша. У 1563 г. у Кобрыне меліся касцёл, 3 праваслаўныя царквы, праваслаўны Спаскі манастыр. Пасля Брэсцкай уніі 1596 г. кобрынскі Спаскі манастыр стаў уніяцкім, належаў ордэну базыльянаў. У 1626 г. пры манастыры была заснавана школа.

Планіроўка і забудова Кобрына маюць шматвяковую гісторыю. У месцы ўпадзення р. Кобрынкі ў Мухавец у старажытнасці было закладзена першае ўмацаванне, на якім пазней былі пабудаваныя Верхні і Ніжні замкі. Як сведчаць матэрыялы рэвізіі 1597 г., у гэта час яны прыйшлі ў заняпад. Умацаванні Кобрына складаліся з драўляных Верхняга («Высокага», былога ўмацаванага дзядзінца ў месцы зліцця Кобрынкі і Мухаўца) і Ніжняга («Прыгародак», былога пасада 14—15 стст.) замкаў (існавалі з 14 ст.). Верхні замак быў абнесены каменнымі сценамі з шмат'яруснымі драўлянымі вежамі, Ніжні — ровам і валам. Замкі злучаліся пад'ёмным мастом. Захаваліся рэшткі замкавага рова. На паверхні зямлі знойдзеныя абломкі керамікі, якая адносіцца да 12—13 стст. Недалёка ад замка, на тэрыторыі былога пасада, на глыбіні 1,5—2 м выяўленыя рэшткі старажытнай вуліцы з бярвення.

Паводле дадзеным рэвізіі 1563 г., на левым беразе было 5 вуліцаў, рынкавы пляц і ратуша (не захавалася), на правым — 2 вуліцы. Побач з замкамі размяшчаўся замкавы фальварак з жылымі і гаспадарчымі памяшканнямі. Горад развіваўся на процілеглым ад замка беразе Кобрынкі. У 1597 г. ён складаўся з 2 частак асноўнай гарадской тэрыторыі («места») і Замухавецкага прадмесця; налічваў 550 сядзібных пляцаў. Цэнтрам горада з'яўлялася рынкавая плошча з ратушай і 32 пляцамі забудовы. З 8 гарадскіх вуліц самай вялікай была Пінская, якая ішла ад рынка на ўсход. На Чараваціцкай вуліцы горада размяшчалася Петрапаўлаўская царква, на Астрамечаўскай — Мікалаеўская, на адной з дзвюх «вуліц над Кобрынкай» — Прачысценская царква і багадзельня.

У сярэдзіне 17 ст. Кобрын налічваў каля 1700 жыхароў і 500 дамоў. Горад значна пацярпеў у час казацкіх і сялянскіх нападаў 1648—1651 гг. У 1706 г. Кобрынь захапілі шведы і патрабавалі пад пагрозай спаленьня горада кантрыбуцыю, якую ледзь удалося сабраць жыхарам. Прыведзены ў заняпад, Кобрын у 1766 г. быў пазбаўлены гарадскога самакіравання. У 1757 г. агульнае дзяржаўства на Брэсцкую і Кобрынскую эканоміі тэрмінам на 6 гадоў атрымаў Е. Флемінг. З 1768 г. рэарганізацыяй Кобрынскай эканоміі займаўся Антоні Тызенгаўз. У 1784 г. Кобрын наведаў кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. У 1790 г. ў горадзе налічваецца 360 дамоў.

З 1791 г. горад — цэнтр Кобрынскага павета Брэсцкага ваяводства. У перыяд паўстання 1794 г. быў акупаваны расейскімі войскамі пад камандаваннем А. Суворава. У 1790-ыя гг. налічваў больш за 2 тыс. жыхароў, 300 дамоў. З 1795 г. Кобрын уваходзіў у склад Расейскай імперыі як павятовы горад Слонімскай, з 1797 г. Літоўскай, з 1801 г. Гродзенскай губерняў. У 1795 г. Кобрын і маёнтак Кобрынскі ключ з сядзібай Кацярына II падаравала А. Сувораву. Пасля ягонай смерці маёмасць была распрададзена нашчадкамі. З 1808 г. сядзіба знаходзілася ва ўладанні маёра Гельвіга, з сярэдзіны 19 ст. — брата паэта Адама Міцкевіча Аляксандра. У грамадзянскую вайну 1812 г.ў Кобрыне і наваколлі 15(27)7.1812 г. адбыўся бой паміж расейскімі дывізіямі і атрадам саксонскага корпуса Ж.-Л. Рэнье; была атрымана першая з пачатку вайны значная перамога расейскіх войск (у 1912 г. у горадзе пабудавалі помнік у гонар гэтай перамогі). У час вайсковых дзеянняў 1812 г. у Кобрыне згарэла 548 дамоў з 630.

У канцы 18 ст. і ў 19 ст. цэнтр горада забудоўваўся цаглянымі двухпавярховымі жылымі дамамі, ніжнія паверхі якіх адводзіліся пад крамы і майстэрні. У гэта час Кобрын - ажыўлены гандлёвы цэнтр, дзе праводзілася некалькі кірмашоў у год. Значную частку рынкавага пляца займалі аднапавярховыя гандлёвыя рады (захаваліся часткова).

У 1828 г. у Кобрынскім Спаскім манастыры адчынілася духоўнае вучылішча. У 1-ай чвэрці 19 ст. ў горадзе дзейнічала ланкастэрская школа (школа ўзаемнага навучання). У 1846 г. завяршылася будаўніцтва шашы Масква—Варшава, якая прайшла праз Кобрын. У 1848 г. у Кобрыне — 550 двароў, 1673 жыхары; праводзіліся Петрапаўлаўскі і Успенскі кірмашы. У 1882 г. праз паўночную ўскраіну горада была пракладзена Палеская чыгунка. У 2-ой палове 19 ст. дзейнічалі царква, касцёл, сінагога. У 1897 г. ў Кобрыне 10355 жыхароў, каля 30 прадпрыемстваў, чыгуначная станцыя (84 жыхары). У 1914 г. працавалі 25 дробных прадпрыемстваў. У 1915 г. Кобрын акупаваны кайзераўскімі. З сакавіка 1918 г. уваходзіць у склад абвешчанай БНР. Правы на Кобрын прад'яўляла і маладая Украінская дзяржава. У 1919 г. Кобрын акупаваны польскімі войскамі. Паводле Рыжскай дамове, горад адышоў да Польшчы як цэнтр павета Палескага ваяводства (1921—39). Эканамічны крызіс і хранічнае беспрацоўе выклікалі масавую эміграцыю жыхароў за мяжу. З 1921 г. — у складзе Польшчы, цэнтр аднайменных гміны і павета Палескага ваяводства. У 1921 г. ў горадзе 878 будынкаў, 8208 жыхароў; у 1931 г. — 1342 будынкі, 10101 жыхар.

З 15.1.1940 г. горад — цэнтр Кобрынскага раёна Брэсцкай вобласці БССР. У 2-ю сусветную вайну з 23.6.1941 да 20.7.1944 г. Кобрын акупаваны гітлераўцамі, якія загубілі ў горадзе каля 6900 чалавек. У сучасным Кобрыне дзейнічаюць ваенна-гістарычны музей імя А. Суворава, занальны дзяржауны архіў Брэсцкай вобласці. Працуюць інструментальны завод, завод гідраўлічнага машынабудавання, дрэваапрацоўчай, лёгкай, харчовай прамысловасці; ільнозавод, Кобрынскае ўпраўленне магістральных газаправодаў рэспубліканскага ўнітарнага прадпрыемсгва “Белтрансгаз”; розныя будаўнічыя арганізацыі. Помнікі архітэктуры: гістарычная забудова плошчы Свабоды, Георгіеўская царква (17—18 стст.), Свята-Мікалаеўская царква (перанесена на тэрыторыю Кобрына ў 1839 г.), Свята-Петра-Паўлаўская царква (1913 г.), паштовая станцыя (1846 г.), Свята-Аляксандра-Неўскі сабор (1864—1868 гг.), будынак былога Спаскага манастыра, касцёл Спачыну Найсвяцейшай Панны Марыі (1843 г.), парк (1768 г.), будынак былой сінагогі (2-ая палова 19 ст.), помнік перамогі расейскіх войскаў над французамі ў 1812 г. (адноўлены ў 1951 г.).

Крыніца (з змяненнямі):
Вольга Князева
Падарожжа па Беларусі. Гарады і гарадскія пасёлкі
Мінск, "Беларусь", 2005


Кобрын. : Адметнасці | фота выбраных помнікаў

Кобрын.  Горад на старых фотаздымках Горад на старых фотаздымках

Oststr (Pinskerstr). Германская паштоўка часоў І-й сусветнай вайны

Кобрын.  Вуліцы гораду Вуліцы гораду

Забудова гандлёвага пляцу. Гэтыя дамы ХVIII ст. былі перабудаваныя ў 1930-я гг.

Кобрын.  Манастыр Святого Спаса Манастыр Святого Спаса

Жылы корпус манастыра Сьв. Спаса

Кобрын.  Могілкі старыя хрысціянскія Могілкі старыя хрысціянскія

Помнік на магіле сям\'і Аляксандра Міцкевіча

Кобрын.  Краявіды Краявіды

Погляд на Мухавец з маста

Кобрын.  Могілкі габрэйскія Могілкі габрэйскія

Габрэйскія мацэвы пераробленныя пад жорны для млына

Каментарыі

Ці можна выкарыстоўваць малюнкі на сайце для кнігі і пазначыць крэдыт?...
Ищем родственников - потомков Витковской Юзефы Болеславовны (примерно 1902-1908 г.р.). Насколько известно в Кобрине осталась дочь (фамилия Бойкова) и одна дочь Нелли живет где-то в Бостоне. В Ташкенте осталась дочь Витковской Ольги - Ирина. ...
Ищу сведения о рождении и крещении в г.Кобрин католика, прадеда Иоанна Альбертовича Глушинского, точной даты рождения не знаю, примерно 1870-1878 г.г. ...
Do you know what the village belonged in coverage Roman Catholic parish in Kobrin during the years 1838-1848 ?
Best regards.
Kate...
СВЯТО-ГЕОРГИЕВСКАЯ КЛАДБИЩЕНСКАЯ ЦЕРКОВЬ


Точная дата основания этого храма неизвестна. В литературных источниках об этой церкви сказано очень мало. Предполагается, что святыня была возведена на рубеже 17-18 вв. Историческую ценность представляют резные царские ворота иконостаса 18-19 вв. (По материалам: “Кобрин: историко-экономический очерк. – Мн.: Полымя., 1987. – 622 c.”). ...