Відзы Лаўчынскія - фота і помнікі

Гісторыя Відзаў-Лаўчынскіх

Відзы-Лаўчынскія, вёска ў Відзскім сельсавеце, каля групы невялікіх азёр Дворнае, Лазенкі (Смердзіс), Чорнае, Белае. За 44 км ад Браслава, 34 км ад чыгуначнай ст. Гадуцішкі (Летува). Цэнтр калгаса. 390 жыхароў, 154 двары (1990).

У гістарычных крыніцах упершыню ўламінаецца ў 1586 пад назвай Ловішча як уладанне лоўчага літоўскага Нарушэвіча, з 1775 належала Ваўжэцкім. У канцы 18 — пачатку 19 ст. на беразе возера Дворнае створаны сядзібна-паркавы ансамбль, які ўключаў невялікі аднапавярховы драўляны на мураваным цокалі сядзібны дом, акружаны маляўнічым паркам (плошчай 5 га).

На аснове 4 серавадародных крыніц, што сцякалі ў возера Смердзіс, у Відзах-Лаўчынскіх з пач. 19 ст. дзейнічаў курорт «Лазенкі». У 1860-я гады тут было 60 ваннаў, працавалі 2 урачы, некалькі чалавек сярэдняга медперсаналу. З канца 19 ст. курорт у заняпадзе.

У Відзах-Лаўчынскіх правёў апошнія месяцы жыцця адзін з кіраўнікоў паўстання 1794 генерал Тамаш Ваўжэцкі. Маёнтак неаднаразова наведваў польскі паэт Адам Міцкевіч — у той час студэнт Віленскага універсітэта. З сярэдзіны 19 ст. Відзы-Лаўчынскія — уладанне роду Мінейкаў (разам з фальваркам Феліцыянава 1680 дзесяцін зямлі). З 1855 у маёнтку працаваў бровар (у 1900 — 4 рабочыя, паравая машына), пры дарозе Відзы—Вільня стаяла карчма.

У 1859 у Відзах-Лаўчынскіх 34 жыхары, сядзібны дом, вадзяны млын. З сакавіка 1918 г. уваходзіць у склад абвешчанай БНР. У 1919-39 у складзе Польшчы. З 1949 цэнтр калгаса «Бальшавік», з 1965 у саўгасе «Камуніст». У 1970 у Відзах-Лаўчынскіх 389 жыхароў, 119 двароў. Васьмігадовая школа, бібліятэка, клуб, фельчарска-акушэрскі пункт, аддзяленне сувязі. Захаваліся помнікі: сядзібны дом і парк канца 18 — пач. 19 ст., гаспадарчыя будынкі і будынак бровара 19 — пач. 20 ст.

Крыніца:
К. С. Шыдлоўскі
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.1.
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 1994