Амелянец - фота і помнікі

Амелянец

Амелянец — вёска ў Каленкавіцкім сельсавеце, за 32 км на паўночны захад ад Камянца, 66 км ад Брэста. У 17 ст. вёска ў Берасцейскім павеце Берасцейскага ваяводства ВКЛ. Заснавана паміж 1620 і 1625 гг. па каралеўскаму загаду для засялення асочнікамі, якія павінны былі ахоўваць межы каралеўскіх уладанняў у Белавежскай пушчы. Верагодна, ужо ў 18 ст. ў вёсцы існавала царква. Пасля 3-га падзелу Рэчы Паспалітай (1795) у складзе Расійскай імперыі. У сярэдзіне 19 ст. сяло ў дзяржаўнай уласнасці ў Вярховіцкай воласці Брэсцкага павета Гродзенскай губерні (559 рэвізскіх душ у 1857 г). 

Крыж у памяць Рамана, Аляксея, Экфідані, Данілы, Еўдакіі. 29 мая 1899 г.Фота © К. Шастоўскі | Дата: 30/04/2006

У 1885 г. 90 двароў, 623 жыхары. Дзейнічалі праваслаўная царква, народнае вучылішча, піцейны дом. Паводле перапісу 1897 г. сяло, 143 двары, 809 жыхароў, царква, народнае вучылішча, хлебазапасны магазін, кузня, піцейны дом. У 1905 г. 870 жыхароў. У народным вучылішчы на гэты час налічваліся 103 вучні. У канцы 19 ст. прыходу царквы належала 2611 прыхаджан. У 1905-1906 гг. узведзена новая царква, а з драўніны папярэдняй пабудавана могілкавая капліца. У 1921—39 гг. вёска Амелянец у Вярховіцкай гміне Брэсцкага павета Палескага ваяводства Польшчы. У 1923 г. 44 двары, 213 жыхароў, прыхадская царква і прыпісная на вясковых могілках. У лютым 1925 г. ў вёсцы згарэла старая прыхадская царква, у гэтым жа годзе прыхаджане набылі і перавезлі царкву святых Сергія і Германа з Яблэчынскага манастыра. Але цалкам аднавілі яе і асвяцілі як Крыжаўзвіжанскую толькі ў 1930 г.

Царква Ўзвышэння Святога Крыжа ў АмелянцыФота © К. Шастоўскі | Дата: 30/04/2006

З 12.10.1940 г. вёска Амелянец (на той час 611 жыхароў) — цэнтр Амелянецкага сельсавета Кляшчэльскага раёна Брэсцкай вобласці. У Другую сусветную вайну з 22.6.1941 г. да 19.7.1944 г. акупавана нямецкімі захопнікамі. У 1942 г. гітлераўцы расстралялі ў вёсцы б мірных жыхароў. На франтах загінулі і прапалі без вестак 28 землякоў. З 16.8.1945 г. ў Высокаўскім раёне. З 16.7.1954 г. ў Бушміцкім сельсавеце. З 17.4.1962 г. ў Камянецкім раёне. З 26.7.1968 г. ў Каленкавіцкім сельсавеце. Паводле перапісаў у вёсцы Амелянец у 1960 г. - 436, 1970 г. — 351, 2005 г. - 337 жыхароў. У вёсцы знаходзіцца помнік драўлянай архітэктуры Крыжаўзвіжанская царква. Да 2006 г. на вясковых могілках яшчэ існавалі рэшткі драўлянай могілкавай царквы, узведзенай у 1905 г. У 2010 г. на яе месцы пабудавана новая капліца.

Літ.:
Гарады і вёскі Беларусі, Энцыклапедыя, Том 4 
БРЭСЦКАЯ ВОБЛАСЦЬ, кніга ІI 
Мінск, «БЕЛАРУСКАЯ ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ», 2007