Выбраныя здымкі
Агульны выгляд Фота © К. Шастоўскі | Дата: 06/04/2003
Фота © Mariusz Proskień | Дата: 29/05/2008
Від ад р. Віліі Фота © К. Шастоўскі | Дата: 06/04/2003
Каля 1553 г. ўладальнікі вёскі Осцікавічы заснавалі тут першы касцёл. Новы ўладальнік маёнтка Крыштоф Комар у 1612 г. ўзвёў Троіцкі касцёл, а яго сын Геранім падараваў яму маёмасць, плябанію і парафіяльную школу (не захаваліся). У гэтым жа годзе(?) Кішкі пабудавалі замест касцёла(?) кальвінскі збор. Каб нейтралізаваць распаўсюджанне і ўплыў «схізмы», у 1708 г. побач, у падоранай Барбарай (з Комараў) Мінкевіч (Міцкевіч) і яе сынам Адамам сядзібе, аселі езуіты. У 1727 г. яны пабудавалі касцёл св. Іуды Фадзея, у 1745 г. адкрылі музычную бурсу, у 1767 г. — аптэку. Непадалёк ад збора ў 1757—66 гг. паводле праекта архітэктара Т. Жаброўскага пабудаваны 2-павярховы калегіум, для ўпрыгожання якога жывапіснымі размалёўкамі запрасілі беларускага мастака М. Бейтніка.
Пад уціскам езуітаў кальвіністы пакінулі Жодзішкі. Са скасаваннем ордэна будынак калегіума перайшоў у 1774 г. да новых уладальнікаў Жодзішак Ласкарысаў (паводле іншых звестак — Патоцкіх, Мілашэўскіх, у 1830-я гг. — Бакшанскіх) і быў прыстасаваны пад сядзібу. У 1820-я гг. збор быў пераўтвораны ў прыходскі Троіцкі касцёл. Пасля паўстання 1863—64 гг. святар касцёла Вішнеўскі быў сасланы ў Кастраму, касцёл застаўся парафіяльным, але былі канфіскаваны 3 абразы: «Сэрца Ісуса», «Св. Езафат» і «Благаверны Андрэй Баболя». У 1886 г. касцёл абкружаны высокай мураванай агароджай. У 1902 г. ксёндз Эдвард Дзібел з Вільні прыбудаваў да яго бакавыя капліцы. У гады 1-й сусветнай вайны германскія войскі разбурылі вежы і арганізавалі ў будынку шпіталь, а потым шавецкую фабрыку.
Дзякуючы парафіянам касцёл быў выратаваны ад разбурэння, накрыты новым дахам. У 1924 г. пробашчам быў прызначаны В. Гадлеўскі — прыхільнік беларусізацыі касцёла.
Помнік архітэктуры рэнесансу. Першапачаткова выцягнуты па падоўжнай восі прамавугольны будынак з франтальнай вежай-званіцай атрымаў крыжападобную форму. 3 заходняга боку да яго далучана квадратная ў плане, умацаваная вуглавымі контрфорсамі апсіда, над якой раней узвышалася высокая і масіўная вежа-званіца (разбурана ў 1-ю сусветную вайну). У адпаведнасці з аскетычнымі прынцыпамі кальвіністаў архітэктура храма вырашана ў простых суровых формах. Перакрыжаваныя прамавугольныя аб'ёмы накрыты 2-схільнымі дахамі, 3-вугольныя шчыты якіх з'яўляюцца працягам плоскасных фасадаў. На галоўным фасадзе руставаным парталам вылучаны ўваход у храм. Сцены крапаваны толькі плоскімі лапаткамі, аб'яднанымі спрошчана прафіляваным карнізам, лучковыя аконныя праёмы і нішы пазбаўлены ліштваў.
Адпаведная архаічна-масіўная архітэктоніка характарызуе і інтэр'ер, у якім цыліндрычныя і крыжовыя скляпенні, адсутнасць архітэктурных абломаў і краповак. Апсіда раскрываецца ў залу адносна невялікім арачным прасветам, лесвіца ў паўночна-ўсходнім вугле залы вядзе на хоры. Але пры прыстасаванні інтэр'ера пад касцёл Т. Жаброўскі надаў яму арнаментальна-дэкаратыўнае і насычанае пластычна-ляпное алтарнае аздабленне ў стылі ракако. Галоўны і меншыя па маштабе 2 бакавыя алтары вырашаны карынфскімі каланадамі, што абрамляюць алтарныя абразы і нясуць фігурныя ляпныя насценныя шчыты з медальёнамі па цэнтры, згібамі валют, ракайляў і галінак, вазамі і анёламі. У 1937 г. інтэр'ер касцёла ўпрыгожыў жывапісам мастак П. Сергіевіч.
Крыніца:
А.М. Кулагін
Каталіцкія храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000
* * * * * * *
Першапачаткова храм в. Жодзішкі, заснаваны як пратэстанцкі, не меў алтарнай апсіды, а таксама крылаў трансепта, якія былі прыбудаваны толькі ў 1902—1904 гг. і надалі плану выгляд лацінскага крыжа. Пры рэканструкцыі збора пад касцёл была зменена яго арыентацыя алтаром на захад, да Рыма. Цяпер з захаду да нефа касцёла прылягае чацверыковы аб'ём, які служыць алтаром, а раней быў уваходным і, як сведчаць крыніцы, завяршаўся вежай, зруйнаванай у Першую сусветную вайну. На здымку пачатку XX ст. можна бачыць, што вежа была даволі масіўнай і складалася з двух высокіх чацверыковых ярусаў. Лічыцца, што кальвінскі збор у Жодзішках быў пабудаваны ў 1600—1612 гг. На чарцяжы архітэктара-езуіта М. Фалькоўскага ён зафіксаваны хутчэй за ўсё з мэтай прыстасавання пад касцёл езуітаў у сярэдзіне 17 ст., затым ён перабудоўваўся ў 1778 г.
Пад уціскам езуітаў кальвіністы пакінулі Жодзішкі. Са скасаваннем ордэна будынак калегіума перайшоў у 1774 г. да новых уладальнікаў Жодзішак Ласкарысаў (паводле іншых звестак — Патоцкіх, Мілашэўскіх, у 1830-я гг. — Бакшанскіх) і быў прыстасаваны пад сядзібу. У 1820-я гг. збор быў пераўтвораны ў прыходскі Троіцкі касцёл. Пасля паўстання 1863—64 гг. святар касцёла Вішнеўскі быў сасланы ў Кастраму, касцёл застаўся парафіяльным, але былі канфіскаваны 3 абразы: «Сэрца Ісуса», «Св. Езафат» і «Благаверны Андрэй Баболя». У 1886 г. касцёл абкружаны высокай мураванай агароджай. У 1902 г. ксёндз Эдвард Дзібел з Вільні прыбудаваў да яго бакавыя капліцы. У гады 1-й сусветнай вайны германскія войскі разбурылі вежы і арганізавалі ў будынку шпіталь, а потым шавецкую фабрыку.
Дзякуючы парафіянам касцёл быў выратаваны ад разбурэння, накрыты новым дахам. У 1924 г. пробашчам быў прызначаны В. Гадлеўскі — прыхільнік беларусізацыі касцёла.
Помнік архітэктуры рэнесансу. Першапачаткова выцягнуты па падоўжнай восі прамавугольны будынак з франтальнай вежай-званіцай атрымаў крыжападобную форму. 3 заходняга боку да яго далучана квадратная ў плане, умацаваная вуглавымі контрфорсамі апсіда, над якой раней узвышалася высокая і масіўная вежа-званіца (разбурана ў 1-ю сусветную вайну). У адпаведнасці з аскетычнымі прынцыпамі кальвіністаў архітэктура храма вырашана ў простых суровых формах. Перакрыжаваныя прамавугольныя аб'ёмы накрыты 2-схільнымі дахамі, 3-вугольныя шчыты якіх з'яўляюцца працягам плоскасных фасадаў. На галоўным фасадзе руставаным парталам вылучаны ўваход у храм. Сцены крапаваны толькі плоскімі лапаткамі, аб'яднанымі спрошчана прафіляваным карнізам, лучковыя аконныя праёмы і нішы пазбаўлены ліштваў.
Адпаведная архаічна-масіўная архітэктоніка характарызуе і інтэр'ер, у якім цыліндрычныя і крыжовыя скляпенні, адсутнасць архітэктурных абломаў і краповак. Апсіда раскрываецца ў залу адносна невялікім арачным прасветам, лесвіца ў паўночна-ўсходнім вугле залы вядзе на хоры. Але пры прыстасаванні інтэр'ера пад касцёл Т. Жаброўскі надаў яму арнаментальна-дэкаратыўнае і насычанае пластычна-ляпное алтарнае аздабленне ў стылі ракако. Галоўны і меншыя па маштабе 2 бакавыя алтары вырашаны карынфскімі каланадамі, што абрамляюць алтарныя абразы і нясуць фігурныя ляпныя насценныя шчыты з медальёнамі па цэнтры, згібамі валют, ракайляў і галінак, вазамі і анёламі. У 1937 г. інтэр'ер касцёла ўпрыгожыў жывапісам мастак П. Сергіевіч.
Крыніца:
А.М. Кулагін
Каталіцкія храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000
* * * * * * *
Першапачаткова храм в. Жодзішкі, заснаваны як пратэстанцкі, не меў алтарнай апсіды, а таксама крылаў трансепта, якія былі прыбудаваны толькі ў 1902—1904 гг. і надалі плану выгляд лацінскага крыжа. Пры рэканструкцыі збора пад касцёл была зменена яго арыентацыя алтаром на захад, да Рыма. Цяпер з захаду да нефа касцёла прылягае чацверыковы аб'ём, які служыць алтаром, а раней быў уваходным і, як сведчаць крыніцы, завяршаўся вежай, зруйнаванай у Першую сусветную вайну. На здымку пачатку XX ст. можна бачыць, што вежа была даволі масіўнай і складалася з двух высокіх чацверыковых ярусаў. Лічыцца, што кальвінскі збор у Жодзішках быў пабудаваны ў 1600—1612 гг. На чарцяжы архітэктара-езуіта М. Фалькоўскага ён зафіксаваны хутчэй за ўсё з мэтай прыстасавання пад касцёл езуітаў у сярэдзіне 17 ст., затым ён перабудоўваўся ў 1778 г.
Крыніца:
Т.В. Габрусь
Мураваныя харалы
Мінск, "Ураджай", 2001