Выбраныя здымкі
Царква Успення Прасвятой Багародзіцы ў Новым Свержані Фота © Жилко Виталий |
Малітоўная заля Фота © К. Шастоўскі |
Агульны выгляд Фота © К. Шастоўскі |
Амаль адначасова з Петрапаўлаўскім касцёлам, у 1590 г., Мікалай Крыштоф Радзівіл Сіротка заснаваў у Новым Свержані праваслаўную Успенскую царкву, магчыма, вымушаны падтрымліваць традыцыі Храптовічаў. Дакументам ад 10 верасня 1592 г. ён вылучыў на гэтую царкву тры валокі зямлі, сенажаць і бясплатны памол на млыне. Акрамя таго, святар мог сыціць 10 медніц мёду, а воск выкарыстоўваць для царквы. Пазней храм перайшоў да вуніятаў і пры ім быў створаны базыльянскі манастыр. У 1743 г. Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька вылучыў базыльянам 74 000 злотых, што дало ім магчымасць часткова аднавіць храм. Пасля скасавання ордэну ў 1833 і пераводу вуніятаў у праваслаўе пераасвячона ў праваслаўны храм. Да канца 1980-х гадоў не дзейнічала.
Успенская царква таксама як і касцёл арыентавана алтаром на поўдзень і павернута да галоўнай плошчы мястэчка бакавым заходнім фасадам; магчыма таму, што з усходняга боку адразу за ёй пачынаецца значнае падзенне рэльефу. Нетрадыцыйнае размяшчэнне храма паўплывала на яго архітэктуру. У кампазіцыі дамінуе высокая чацверыковая вежа, якая нібыта вырастае з вузкага нартэкса, распластанага па шырыні прамавугольнага кафалікона. Галоўны ўваход у царкву зроблены не па восі сіметрыі будынка, а на заходнім фасадзе, з боку плошчы, і акцэнтаваны рэнесансным парталам з ордэрнымі элементамі. Вежа звонку не падзелена на ярусы і не мае светлавых праёмаў. Яе своеасаблівасць падкрэслівае вельмі выцягнутая па вертыкалі дэкаратыўная плоская ніша з паўцыркульным завяршэннем, размешчаная на паўночным фасадзе.
Падобны дэкор вежаў меў яшчэ адзін культавы помнік гэтага рэгіёну — касцёл дамініканцаў у Стоўбцах, пабудаваны ў другой палове XVII ст. Гэта дазваляе нам пагадзіцца з меркаваннем А.Кушнярэвіча пра больш позняе паходжанне вежы на падставе характару муроўкі. Увогуле мастацтвазнаўчае вызначэнне аўтэнтычнасці вышынных элементаў помнікаў сакральнага дойлідства канца XVI ст. (пры адсутнасці графічных матэрыялаў таго часу) - справа даволі складаная з-за іх шматразовых рэканструкцый па тэхнічнай ці эстэтычнай неабходнасці. Больш уяўныя сляды пазнейшай перабудовы мае алтарная частка Успенскай царквы, але яна, па археалагічных дадзеных, адпавядае першапачатковым параметрам падмуркаў.
Зала перакрыта плоскай столлю, пры ўваходзе галерэя хораў на 2 драўляных калонах. Унутры апсіду вылучаў 1-ярусны іканастас на 17 абразоў.
Адасоблена ад царквы ў бутавую агароджу ўбудавана брама званіца.
Успенская царква таксама як і касцёл арыентавана алтаром на поўдзень і павернута да галоўнай плошчы мястэчка бакавым заходнім фасадам; магчыма таму, што з усходняга боку адразу за ёй пачынаецца значнае падзенне рэльефу. Нетрадыцыйнае размяшчэнне храма паўплывала на яго архітэктуру. У кампазіцыі дамінуе высокая чацверыковая вежа, якая нібыта вырастае з вузкага нартэкса, распластанага па шырыні прамавугольнага кафалікона. Галоўны ўваход у царкву зроблены не па восі сіметрыі будынка, а на заходнім фасадзе, з боку плошчы, і акцэнтаваны рэнесансным парталам з ордэрнымі элементамі. Вежа звонку не падзелена на ярусы і не мае светлавых праёмаў. Яе своеасаблівасць падкрэслівае вельмі выцягнутая па вертыкалі дэкаратыўная плоская ніша з паўцыркульным завяршэннем, размешчаная на паўночным фасадзе.
Падобны дэкор вежаў меў яшчэ адзін культавы помнік гэтага рэгіёну — касцёл дамініканцаў у Стоўбцах, пабудаваны ў другой палове XVII ст. Гэта дазваляе нам пагадзіцца з меркаваннем А.Кушнярэвіча пра больш позняе паходжанне вежы на падставе характару муроўкі. Увогуле мастацтвазнаўчае вызначэнне аўтэнтычнасці вышынных элементаў помнікаў сакральнага дойлідства канца XVI ст. (пры адсутнасці графічных матэрыялаў таго часу) - справа даволі складаная з-за іх шматразовых рэканструкцый па тэхнічнай ці эстэтычнай неабходнасці. Больш уяўныя сляды пазнейшай перабудовы мае алтарная частка Успенскай царквы, але яна, па археалагічных дадзеных, адпавядае першапачатковым параметрам падмуркаў.
Зала перакрыта плоскай столлю, пры ўваходзе галерэя хораў на 2 драўляных калонах. Унутры апсіду вылучаў 1-ярусны іканастас на 17 абразоў.
Адасоблена ад царквы ў бутавую агароджу ўбудавана брама званіца.
Крыніца:
А.М. Кулагін
Праваслаўныя храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2001