Сядзібна-паркавы ансамбль Маліноўскіх | Чарапоўшчына

Чарапоўшчына Маліноўскіх

Як сьцвярджае сямейнае паданьне, Маліноўскія да 1863 году валодалі значнай колькасьцю маёнткаў, аднак за ўдзел прадстаўнікоў роду ў паўстаньні маёмасьць гэтая была сэквэстраваная (адабраная). Малады паўстанец Уладзімір Маліноўскі мусіў ад перасьледу расейскіх уладаў зьехаць ажно ў Паўднёвую Амэрыку, дзе пражыў шмат гадоў, перш чым здолеў вярнуцца на Радзіму. З былое маёмасьці ўдалося захаваць адно Чарапоўшчыну. У 80-х гадах ХIХ ст., пабраўшыся шлюбам з Аляксандрай Карпушанкай, асеў тут. Разам зь імі жыла і сястра Ўладзіміра Грасыльда.



Маліноўскія праводзілі шырокую культурніцкую дзейнасьць сярод засьцянковага насельніцтва, і адукацыйную сярод вясковага люду, асьвету якога імпэрскія ўлады цалкам ігнаравалі. Прапагандавалі вырошчваньне гародніны, раздаючы насеньне, таксама гадаваньне пладовых дрэваў, навучаючы прышчэпваньню. Узнагароджвалі сялянаў за ўпарадкаванасьць сваіх двароў і чысьціню падворкаў. Навучалі неабходнасьці дбаньня ад чысьціні малочных кароваў і г.д. Грасыльда Маліноўская займалася хатнім лекаваньнем і вучыла дзетак з навакольных вёсак чытаньню, сьпевам, гісторыі, малітвам, а маладых дзяўчынаў – ткацтву, вышываньню... У рэалізацыі адукацыйных і эвангелізацыйных праграмаў Маліноўскія шчыльна супрацоўнічалі з айцом Віктарам Валентыновічам, які цягам 1898-1917 гадоў быў пробашчам у недалёкім Селішчы.



У часе савецка-польскае вайны 1919-1920 гг. накірункі галоўных ўдараў войскаў Заходняга фронту Чырвонай арміі пад началам Тухачэўскага часьцяком пралягалі як раз па гэтых землях. З гэтае прычыны гаспадары зьехалі ў Вільню. Сын гаспадароў маёнтку Альгерд уступіў у польскае войска, каб змагацца з бальшавікамі. Маёнтак заняпаў. Паводле Рыскае дамовы Чарапоўшчына аказалася на савецкім баку ў 4 км ад мяжы. Аляксандра і Ўладзімір Маліноўскія скончылі жыцьцё ў Вільні, і разам з сястрой Уладзіміра Грасыльдай пахаваныя на могілках Росы ля самага муру на ўзгорку над маўзалеем Пілсудзкага.



Сядзібны дом
Сядзібны дом уяўляе зь сябе пабудову памерам недзе 11 на 30 мэтраў. Будынак  неаднойчы дабудоўваўся і перабудоўваўся. Пэўна ў 1911 годзе была прыбудаваная ўсходняя частка дома з дрэва. Пацьверджаньнем гэтаму зьяўляецца адкрыцьцё ў часе рамонту 1980-х гадоў на сьценах драўлянае прыбудовы абклейкі з газэтаў “Kurier Wileński” першай паловы 1911 году.



У часы позьняга сацыялізму дом стаяў без дагляду і ў 1980-х гадах быў перададзены наваполацкаму прадпрыемству “Вымяральнік”, што працавала на Міністэрства Абароны,  дзеля пераабсталяваньня пад дом адпачынку. Пачаліся нясьпешныя работы па замене падгнілых бэлек, даху, рамонту пячнога ацяпленьня. Аднак з прычыны скарачэньня выдаткаў на ваенныя праекты, а пазьней і з дэмантажом Савецкага Саюзу працы былі спыненыя, рамонт ня скончаны. Пэўна ж і сёньня ў будынка маецца юрыдычны ўладальнік, але фактычна дом стаіць без дагляду, хаця без сумневу як помнік шляхецкае культуры і аб’ект, палучаны з дзейнасьцю розных неардынарных асобаў варты захаваньня.

Міхась Баўтовіч