Szanowny Aleksandrze, w odpowiedzi na notatkę z 18.02.2008 zamieszczam dokładniejszy szkic do historii tej świątyni. Trudno dyskutować emocjami, lepiej wczytać sie w to co ukazują archiwa. Szczęść Boże - br. Jan Fibek kapucyn.
Klasztor Karmelitów Bosych[1] w Głębokim - p.w. Wniebowzięcia NMP, aktualnie Cerkiew prawosławna p.w. Narodzenia NMP
1639-1643 - fundacja świątyni i klasztoru
1639 – początki obecności karmelitów w Głębokim
1639 – (17.11) fundacja J. Korsaka dla kanoników regularnych, zatwierdzona przez króla Władysława VI dnia 24.11.1639 r.
1639 – (29.11) nowy dokument fundacyjny Józefa Korsaka wystawiony dla karmelitów.
1640 – (20.09) nowy dokument fundacyjny dla karmelitów, potwierdzony przez króla Władysława IV w dniu 20.08.1641. [2]
1641 - początek budowy klasztoru
1642 – (02.12) zrzeczenie się przez kanoników pretensji do fundacji.
1643 – przerwanie budowy klasztoru, spowodowane śmiercią fundatora, i dokończenie budowy przez zakonników z funduszów własnych.
1644-1660 – pierwsze lata fundacji
1644-1645 – przełożonym o. HIERONIM od św. Teresy[3]
1646 - osiedlenie w mieście Głębokie karmelitów w nowo wybudowanym klasztorze. Klasztor obsługiwał kaplice w miejscowościach: Łostowice, Przydoły, Wolborowicze i Janki.
1649-1652 – przełożonym o. JOZAFAT od Matki Bożej z Góry Karmel (OCD)
1650 – dla pracy wśród prawosławnych (zyskania ich dla unii) przysłany został misjonarz o. Sebastian od Wszystkich Świętych, jaki wielu ich dla katolicyzmu pozyskał. [4].
1653 – przy kaplicy w Łostowicach osiedliły się karmelitanki bose z Wilna, szukając tu przez 8 miesięcy schronienia od zarazy.
1654 – poświęcenie kościoła , prace parafialne w swoich dobrach karmelici zlecali kapłanom świeckim.
1655 – zniszczenie kościoła w czasie działań wojennych, zakonnicy schronili się w Wilnie i Warszawie
1660-1730 – odrodzenie klasztoru
1660 – powrót karmelitów do fundacji
1664-1665 – przełożonym o. JACEK od Matki Bożej(OCD)
1670 – (22.05) założenie Bractwa Św. Józefa
XVII w. – istniał w kościele otaczany kultem cudownego Obraz Matki Bożej Szkaplerznej
1725 – przeorem o. TOMASZ od św. Macieja (OCD)
1724 - klasztor Głębokie włączono do Prowincji litewskiej (św. Kazimierza), z siedzibą w Wilnie.
1727 – (15.07) przeniesiono do tego klasztoru nowicjat (z Wilna).
1730-1735 – budowa murowana świątynia
1734 – klasztor w Głębokim włączony do prowincji litewskiej p.w. Św. Kazimierza
1735 - ukończono budowę murowanej świątyni wg J. K. Glaubitza. [5] (kościół konsekrowano dnia 03.07.1735 r. przez bp. J. Ancutę).
1735-1798 – klasztor w diecezji wileńskiej
1739-1745 – przeorem o. ELIASZ od św. Teresy (OSD)
1750 – (11.02) założono przy kościele Bractwo św. Barbary
1751-1757 – przeorem o. STANISŁAW od św. Zofii (OCD)
1753 – założenie Bractwa Matki Bożej Szkaplerznej
1757 – przeorem o. AMBROŻY od św. Gabriela (OCD)
1760 – przeorem o. LUDWIK AURELIUSZ od św. Floriana (OCD)
1763-1769 – przeorem o. KAZIMIERZ od Wniebowzięcia NMP (OCD)
1763 – (10.08) cudowne zdarzenie „pocenia się statuy Chrystusa cierpiącego”[6]
1769 – przeorem o. WŁADYSŁAW od św. Dionizego (OCD)
1772 - przeorem o. AURELIUSZ od św. Kazimierza (OCD).
1772 - klasztor liczył 33 zakonników (14 kapłanów),
1782 – klasztor liczy 37 zakonników, (16 kapł., 9 kleryków, 12 braci).[7]
1795 - klasztor karmelitów, oprócz kleryków, liczył 9 kapłanów.
1789-1849 – klasztor w diecezji mińskiej
1803-1804 – przeorem o. MIKOŁAJ Budny OCD
1803 – klasztor liczy 35 kapłanów i 5 braci zakonnych.[8]
1805 – staraniem o. Mikołaja Budny OCD wybudowano na wzgórzu „Kopciówka” kościół p.w. św. Eliasza, (poświęcony 11.05.1805 r. przez bp. Dederko), w którym umieszczono „cudowną” Figurę Chrystusa w cierniowej koronie.
1812 – kwatera sztabu wojsk Napoleona umieszczona w klasztorze
1825 - klasztor liczy 21 zakonników w tym 8 kapłanów, 9 kleryków.[9]
1826 – przeorem o. BRUNO od św. Teresy (Petrykowski) OCD
1828-1829 – przeorem o. WOJCIECH od św. Anny (Pszycki) OCD [10]
1829 – mieszka tu 33 zakonników (10 kapłanów, 9 kleryków, 13 nowicjuszy, 1 brat).[11]
1830 – wizytacja biskupa, przy klasztorze w murowanym szpitalu mieszka 12 ubogich, w klasztorze biblioteka licząca 2621 woluminów.
1831-1832 – przeorem o. WŁADYSŁAW Kozakiewicz OCD
1832 – za zaangażowanie w powstanie listopadowe ukarano 5 zakonników, w tym przeora; a część klasztoru zamieniono na areszt.[12]
1834 - w klasztorze mieszka 24 zakonników (16 kapłanów, 5 kleryków, 3 braci)
1840 – w kościele istnieje 15 ołtarzy, w prezbiterium w górnej części ołtarz Matki Bożej Szkaplerznej (z dojściem od klasztornego chóru), szczególnie czczony był obraz Matki Bożej „Podchórnej” usytuowany w kaplicy przy wejściu do świątyni.
1842 – przejęcie na skarb państwa dóbr zakonnych, zakonnicy otrzymali roczną pensję (40 rubli).[13]
1843 – przeorem o. PANKRACY Kruszyński (OCD),
1849-1864 – klasztor w diecezji wileńskiej
1849 – klasztor na nowo włączony wraz z innymi parafiami i kościołami klasztornymi dekanatem dziśnieńskiego do diecezji wileńskiej.
1859-1861 – przeorem o. BARTŁOMIEJ Brydycki (OCD) [14]
1862 – kasata klasztoru (4 zakonników przeniesiono do Kamieńca Podolskiego), pozostaje tylko część zakonników.
1863-1864 – przeorem o. PANKRACY (OCD) [15]
1863 – na mocy decyzji bp. Krasińskiego kościół klasztorny jest filią parafii Głębokie i pracują przy nim nadal karmelici; wydzielona parafia liczy 840 kat., zamknięto ją w 1864 decyzją władz cywilnych.
1864 – (26.08) całkowite zamknięcie klasztoru decyzja władz carskich, jako kara za „czytanie odezwy powstańczej i odbieraniu przysiegi”.
1865-1875 - świątynia „pokarmelicka”
1864 – w klasztorze urządzono więzienie, gdzie sądy odprawiał sam gubernator Murawiew.
1865 – przejecie przez rząd carski dóbr klasztornych
Po 1865 – po rozkradzeniu sprzętów dydaktycznych przez osoby prywatne nastąpiło zdeponowanie pozostałości biblioteki klasztornej w muzeum wileńskim.
1872 – przekazanie (decyzją Urzędu Dóbr Państwa) majątku zakonnego dla Cerkwi prawosławnej, (m.in. budynki klasztorne i ok. 190 dziesięcin ziemi).[16]
1875-2008 – cerkiew prawosławna p.w. Narodzenia NMP
1875 – zmiana dedykacji, cerkiew p.w. Narodzenia Bogurodzicy
Ok. 1876 – w czasie przebudowy świątyni nastąpiło wyrzucenie z krypty fundatorskiej ciała zmarłego J. Korsaka, po dwóch dniach pochował je właściciel majątku Litowszczyzna.
1877 – (03.09) pierwsze nabożeństwo inaugurujące działalność cerkwi
XIX w. – prawosławna parafia dekanalna z 3 filialnymi cerkwiami i 2 kaplicami cmentarnymi, liczy 4348 prawosławnych.[17]
1892 – rozbiórka części klasztoru (2 skrzydła) na materiały budowlane.
Ok. 1916 – miejsce stacjonowania oddziałów wojsk rosyjskich później niemieckich
1927 – początek procesu o odzyskanie dóbr zakonnych przez karmelitów bosych, przerwany wybuchem II wojny światowej.
Do 1939 – w budynku klasztornym mieści się administracja powiatowa
1939 – zajęcie budynku klasztoru przez władze sowieckie
1941-1944 – w budynkach stacjonuje wojsko niemieckie m.in. sztab ROA (kolaboranckie wojska).[18]
Po 1945 – utrzymanie przez władze sowieckie własności świątyni jako cerkiew prawosławna, w klasztorze umieszczono mleczarnie a później archiwum.
2008 – cerkiew prawosławna – „sobór Rastwa Bogarodzicy”
*******
[1] Karmelici bosi (Ordo Carmelitarum Discalceatorum = OCD) - odłam zakonu karmelitów o surowszej regule, powstały wskutek reformy rozpoczęte przez Hiszpanów: św. Teresę z Ávila i św. Jana od Krzyża; co dało w roku 1568.r. podstawy istnienia nowej wspólnocie. Celem reformy był powrót do pierwotnej reguły i odrzucenie nadużyć, które wkradły się przez wieki. W Polsce od 1605 w klasztorze Niepokalanego Poczęcia NMP. Z podjęcia przez karmelitów odpowiedzialności za misje zrodziła się potrzeba otwierania klasztorów w terenach objętych potrzebą nawracania na katolicyzm (przy takich klasztorach misyjnych prowadzono też parafie). W 1617 utworzono samodzielną prowincje polską, a w 1734 litewską prowincja.
[2] W zapisanych majątkach pojawiają się majątki: Łastowice (wsie: Pomawsze, Saytarszczyzna, Kowale, Ledniki, Sterchowo, Słobótka, Zamszary, Jasiewicze, Zapotowska, Gowzgirdy, Zapotowie, Moysieiowicze, Szypty, Dziekciary, Zagrodników), Przydoły (wsie: Popkowicze, Michajłowo, Masniowo, Wierzbiłowska, Horodziszcze, Moscienicze), Świło, oraz lasy i jeziora a m.in. Góry Bobrowe. ZKwP s. 459.
[3] O. HIERONIM od św. Teresy (OCD), należał do pierwszej grupy karmelitów jacy przybyli na początku fundacji, zm. 08.07.1645 w Głębokim
[4] Strona internetowa Karmelitów Bosych z Krakowa
[5] B. Wanat, Zakon Karmelitów Bosych w Polsce. Klasztory Karmelitów i Karmelitanek Bosych 1605-1975, Kraków 1979 s. 462 informacja o pracy arch. Franciszka Placidiego, i ukończeniu budowli w 1735 r. (dalej skrót: ZKwP)
[6] ZKwp s. 463; tam informacja, że dnia 10 sierpnia 1763 r. odnotowano tutaj cudowne zjawisko „pocenia się statuy Chrystusa Cierpiącego umieszczonej w preparatorium chóru zakonnego”, co zapewne zwiększyło popularność klasztoru czyniąc go miejscem pielgrzymek.
[7] Por.: Wizytacja Dekanatu Połockiego w 1782, k. 106. Natomiast wg Wizytacja Dekanatu Dokszyckiego w 1796 r., k. 133 do karmelitów z Głębokiego należały w tych terenach następujące majątki: Hnieździłowo – Hnieździłowo, Rubież, Wieraciejka, Dalekie; Kruku – Kruki, Wietachmo, Kolahi, Słoboda; Korolewicze - Korolewicze, Szabany, Jasinowicze, Zamosze, Ambrosowicze, Nieścierowicze; Janki – Janki, Kościuki, Sidory, Kozino, Kuziki, Poddorcy, Osowo.
[8] Chodźko Ignacy B., Diecezja Mińska około 1830 roku. Część II – Struktury zakonne, (wyd. red. M. Radwan), Lublin 1998 (dalej DM T 2) DM T2, s. 192
[9] ZKwP s. 67
[10] O. Adelbert PSZYCKI (OCD), wg DM T2
[11] Chodźko Ignacy B., Diecezja Mińska około 1830 roku. Część I – Struktury parafialne, (wyd. red. M. Radwan), Lublin 1998 (dalej DM T 1)
[12] Pamiać. Głybocki rajon, (praca zbiorowa), Mińsk 1995, tam informacja, że po przeprowadzonej w Głębokim koncentracji wojsk powstańczych [dnia 12.V.1832 r.] jakiej dokonał Ignacy Korsak, i poniesionej trzy dni później klęsce w walnej bitwie, w mieście rozpoczęto represje, a klasztor karmelitów zamieniono na areszt. Na zsyłkę skazano 5 zakonników karmelitów (w tym 62 letniego przeora o. Władysława Kozakiewicz), proboszcza ks. Romualda Glińskiego i unickiego duchownego.
[13] Wg DM T2 do 1842 r. ekonomią klasztoru było 11 folwarków, liczących razem 67 wsi (800 dymów, 2533 poddanych, obszar ziemi: 760 włók 21 morgów i 150 prętów, 14 młynów co dawało dochodu rocznego 12785 rubli 83 kop. Dochodu). Przytacza to ZKwP s. 467
[14] R-wil-1860
[15] Imię o. Pankracy OCD znajdujemy w publikacji: K. Węglicka, Białoruskie ścieżki .., Warszawa 2006, s. 164 gdzie umieszczono zabawną anegdota, w jakiej to przybywający do Głębokiego Murawiew, który to urządzić zamierzał w klasztorze więzienie zaradzał widzenia z przeorem, gdy wie spytano „czy wezwać księdza Pankracego” odpowiedział: „Jaki on pan! Wezwać księdza Kracego”.
[16] ZKwP s. 470
[17] Głębokie w: SłG T 2, s. 600
[18] Głównodowodzącym był Władymir W. Gil-Radionow , ur. 1906 r., w 1939 r. ukończył akademie im. Frunze w stopniu podpułkownika. W 1941 naczelnik sztabu 229 strzeleckiej dywizji. Dostawszy się do niewoli rozpoczął współprace z Niemcami jako dowódca I Rosyjskiego narodowego oddziału SS „Drużynka”, od maja 1943, po uzupełnieniu stanu wojska do brygady [3.000 żołnierzy], stacjonuje w okolicy Łużek, skąd prowadził akcje przeciw partyzantce rosyjskiej, [warto pamiętać, że tylko 20% tych oddziałów stanowili jeńcy wojenni reszta to policja białoruska i zmobilizowana miejscowa ludność, a na uzbrojeniu oddziału było 5 dział o kalibrze 76 mm, 10 działek ppanc. 45 mm, 40 minomiotów i 164 karabiny maszynowe]. Przez pewien czas Radionow stacjonował w klasztorze „pokarmelickim” w Głębokim , później przeprowadzono się do Dokszyc, a żołnierzy rozkwaterowano po okolicznych wsiach, używając także do walki z partyzantami. W końcu wojny (1943 r.) Radionow podejmuje współprace z partyzantką radziecką, zginął w 1944 przy próbie wyjścia z okrążenia pod Prypierną. Por.: Pamiać Głubocki rajon.....,wyd. cyt., s. 181, E. Alejnikowa, Gil-Radionow, w: EHB T 2, s. 257; I. Kowkiel, Istoria Biełarusi, s. 256; S. Drobiazko, A. Karaszuk, Ruskaja Oswoboditielnaja Armia. Wtaraja mirawoje wojna 1939-1945, Moskwa 2000, s. 26-27
адказаць
Klasztor karmelitów bosych. - p.w. Wniebowzięcia NMP
1641-1720 - drewniana świątynia
1639 – początki obecności karmelitów
1641 – dokument fundacyjny Józefa Korsaka, potwierdzony przez króla. Początek budowy klasztoru przerwany śmiercią fundatora w 1643 r., i dokończenie budowy przez zakonników.
1646 - Osiedlenie w mieście karmelitów w nowo wybudowanym klasztorze. Klasztor obsługiwał kaplice w miejscowościach: Łostowice, Przydały, Wolborowicze i Janki.
1639-1654 – budowa świątyni
1654 – poświęcenie kościoła
1655 – zniszczenie kościoła w czasie działań wojennych
1730-1864 - murowana świątynia
XVII w. – istniał w kościele otaczany kultem cudownego Obraz Matki Bożej
1724 - klasztor Głębokie włączono do Prowincji litewskiej (św. Kazimierza), z siedzibą w Wilnie.
1727 - przeniesiono do tego klasztoru nowicjat (z Wilna).
1735 - ukończono budowę murowanej świątyni wg J. K. Glaubitza, (konsekrowana dnia 03.07).
1772 - klasztor liczył 33 zakonników (14 kapłanów), przeorem jest o. Aureliusz od św. Kazimierza.
1795 - Klasztor karmelitów, oprócz kleryków, liczył 9 kapłanów.
1812 – kwatera sztabu Napoleona umieszczona w klasztorze
1825 - klasztor liczy 21 zakonników w tym 8 kapłanów.
1834 - w klasztorze mieszka 24 zakonników (16 kapłanów)
1843 - w klasztorze karmelitów przeorem o. Pankracy Kruszyński (OCD), o. Bartłomiej Brydycki (OCD)
1862 – kasata klasztoru (4 zakonników przeniesiono do Kamieńca Podolskiego), kościół jest filią parafii Głębokie (840 katolików), i pracują przy nim nadal karmelici.
1864 – całkowite zamkniecie klasztoru.
1865 – przejecie przez rząd carski dóbr klasztornych
1867-2007 - po kasacie klasztoru
1872 – przekazanie majątku zakonnego dla Cerkwi prawosławnej
1875 – zmiana dedykacji, cerkiew p.w. Narodzenia Bogurodzicy
1927 – początek procesu o odzyskanie dóbr zakonnych, przerwany wybuchem II wojny światowej.
2000 – cerkiew prawosławna
адказаць