Kościół ŚŚ. App. Piotra i Pawła i klasztor Bazylianów | Boruny

Więcej zdjęć (55) >>

Kościół i klasztor bazylianów w Borunach

Świątynia i klasztor zostały ufundowane w 1691 roku przez miejscowego szlachcica Mikołaja Pieślaka, według tradycji w miejscu, gdzie w lesie, na drzewie, cudownie ukazał się obraz Matki Boskiej, otrzymany przezeń wcześniej od bazylianina z Połocka. Świątynia wkrótce stała się miejscem kultu Matki Boskiej Boruńskiej. Istniejący obecnie barokowy murowany kościół i zabudowania klasztorne zbudowano w latach 1747-57 według projektu arch. A. Osikiewicza. Kościół i klasztor zamknięto po likwidacji unii w 1839 roku, a w 1841 roku sprowadzono tu mnichów prawosławnych, a kościół zamieniono na cerkiew. Klasztor prawosławny został zamknięty w 1899 roku, a świątynię zwrócono katolikom w 1919 roku; od tego czasu jest nieprzerwanie czynna.

Kościół pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła jest trójnawową bazyliką ze wspaniałą fasadą w stylu baroku wileńskiego, wypukłą w części środkowej. Zdobią ją pilastry, profilowane gzymsy oraz wysoki wolutowy szczyt. Nad ozdobnym portalem znajduje się duże okno. Przy szczytach naw bocznych znajdują się ustawione pod kątem do fasady dwie wieże. Smukła trójkondygnacyjna lewa wieża nakryta jest barokowym hełmem. Z prawej wieży ocalała tylko dolna kondygnacja nakryta prostym czterospadowym dachem.

Nawa główna, prezbiterium i zakrystie nakryte są sklepieniami kolebkowymi z lunetami, znacznie niższe od głównej nawy boczne – sklepieniami krzyżowymi. Najcenniejszymi elementami wyposażenia wnętrza są stiukowe ołtarze – główny i boczne, z kolumnami i rzeźbami, a także rokokowa ambona, również stiukowa. W kościele znajduje się będący celem licznych pielgrzymek słynący łaskami obraz Matki Boskiej Boruńskiej. Przed zamknięciem klasztoru bazylianie wywieźli cudowny obraz i zastąpili go kopią. Oryginał, przechowywany w różnych miejscach, powrócił do boruńskiej świątyni w 1992 roku. Święto Matki Boskiej Boruńskiej uroczyście obchodzone jest 29 sierpnia. Wewnątrz świątyni znajduje się ujęcie wody ze źródełka mającego w opinii wiernych moc uzdrawiającą.

Obok kościoła znajduje się korpus klasztorny wzniesiony w latach 1778-93, przebudowany w końcu XIX wieku w stylu neoklasycystycznym. Jest to budynek piętrowy, na planie litery „T”. Elewacje dzielone lizenami. We wnętrzach zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami i krzyżowe. Na początku XIX wieku w budynku tym bazylianie utworzyli działającą do 1831 roku szkołę świecką, w której kształcili się między innymi późniejsi studenci Uniwersytetu Wileńskiego: Ignacy Chodźko (1794-1861), pisarz, autor znanych „Pamiętników kwestarza”, Leonard Chodźko (1800-71) – przyjaciel Adama Mickiewicza, historyk i wydawca emigracyjny oraz Antoni Edward Odyniec (1804-85), również przyjaciel Mickiewicza, filomata, poeta i autor pamiętników.

Cały kompleks otoczony jest murowanym ogrodzeniem z dwiema ozdobnymi bramami znajdującymi się po bokach wież kościoła. Po lewej stronie, w narożniku ogrodzenia znajduje się dwukondygnacyjna dzwonnica nakryta barokowym hełmem, o elewacjach ozdobionych narożnymi pilastrami i gzymsami. Przed świątynią znajduje się nieduża dwukondygnacyjna kapliczka (czworobok na ośmioboku), zbudowana w drugiej połowie XVIII wieku, nakryta cylindryczną, kilkukondygnacyjną kopułką, otoczona kamiennym ogrodzeniem z bramą.

Grzegorz Rąkowski
Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, 1997
(A.O.)