Zespół pałacowo-parkowy Bułhaków | Żylicze (Dobośnia)

Więcej zdjęć (32) >>

Zespół pałacowy w dawnym majątku ziemskim

Rozległe dobra Dobośnia, zwane też Żylicze, w XV wieku należały do książąt Trabskich, w XVI wieku do Gasztołdów, a potem do Chodkiewiczów, od 1620 roku natomiast do Sapiehów. W końcu XVIII wieku Dobośnię kupili Bułhakowie i w ręku tej rodziny majątek pozostawał do I wojny światowej.

Budowę ogromnego klasycystycznego pałacu rozpoczął około 1825 roku Ignacy Bułhak, marszałek szlachty powiatu bobrujskiego. Przypuszcza się, że autorem projektu pałacu był wybitny architekt Karol Podczaszyński, według innych danych był nim absolwent Akademii Petersburskiej – Kłobukowski.

Pałac, którego budowa trwała przez wiele lat, był przez kolejnych właścicieli rozbudowywany właściwie aż do I wojny światowej.

Najstarsza, dwukondygnacyjna część pałacu, której budowę zakończono w latach 30 XIX wieku, składa się z korpusu głównego na planie mocno wydłużonego prostokąta oraz dwóch stosunkowo krótkich, wysuniętych ku tyłowi skrzydeł bocznych. Elewacja frontowa zaakcentowana jest monumentalnym sześciokolumnowym portykiem, zwieńczonym spłaszczonym trójkątnym frontonem.

Elementy dekoracyjne stanowią girlandy zdobiące belkowanie i kroksztynowy gzyms. Podobne zdobienia występują w szerokim fryzie biegnącym wzdłuż wszystkich elewacji, dzielonych pilastrami.

Oba skrzydła boczne akcentują portyki czterokolumnowe. W tympanonach wszystkich portyków umieszczono kartusze herbowe. Nad środkową częścią budynku, mieszczącą klatkę schodową, wznosi się czworoboczny belweder nakryty kopułą.

Podczas późniejszej rozbudowy pałacu oba skrzydła boczne znacznie wydłużono, a później dodano skrzydło poprzeczne, tworząc całkowicie zamknięty dziedziniec.

Podczas II wojny światowej zniszczeniu uległa część lewego skrzydła pałacu, gdzie znajdowała się między innymi oranżeria, której już nie odbudowano.

Prawe skrzydło, dobudowane około połowy XIX wieku, jest dwukondygnacyjne, w jego części środkowej znajduje się dawna kaplica pałacowa, a tylny narożnik ma charakter pawilonu na planie kwadratu. Skrzydło to ozdabiają od frontu pilastry, od strony dziedzińca zaś w pierwszej kondygnacji znajdują się szerokie łukowato zamknięte okna, w drugiej zaś – podobne, lecz dwa razy mniejsze okna rozdzielone półkolumnami.

Poprzeczne dwukondygnacyjne skrzydło tylne, z bramą przejazdową wiodącą na dziedziniec, zostało zbudowane na przełomie XIX i XX wieku. Kolebkowo sklepiony przejazd ozdobiony jest kasetonami. Nad bramą, flankowaną dwiema parami kolumn przyściennych, znajduje się attykowa ścianka; identyczny wystrój ma brama od strony dziedzińca. Wewnętrzne elewacje tego skrzydła po obu stronach bramy tworzą podcienia wsparte na kolumnach w wielkim porządku (po trzy z każdej strony bramy).

Niezwykle bogaty wystrój wnętrz został w dużej części zniszczony podczas II wojny światowej. Zachował się między innymi obszerny westybul z klatką schodową oraz część drewnianej i stiukowej dekoracji najbardziej reprezentacyjnych pomieszczeń na piętrze górnego korpusu, między innymi stiukowe stropy kasetonowe.

Pałac otacza park krajobrazowo-regularny o powierzchni 18 ha, założony na przełomie XVIII i XIX wieku nad rzeką Dobośnią, z licznymi egzotycznymi gatunkami drzew i krzewów. Naprzeciwko pałacu, w pobliżu rzeki, znajduje się staw z dwiema wysepkami. W parku zachowało się sztuczne wzgórze z altanką oraz budynek stajni i wozowni, zbudowany na planie litery „L”, a także budynek łazienek nad stawem z efektowną kolumnadą.

Park przecinają liczne aleje, głównie lipowe, wybiegające daleko poza jego granice. Całe założenie ogrodowo-parkowe, łącznie z częścią gospodarczą, stawami rybnymi, rozległymi sadami i przecinającymi je alejami, ma powierzchnię około 100 ha.

Grzegorz Rąkowski
„Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi”, Burchard Edition, Warszawa 1997
(A.O.)