Cerkiew Przemienienia Pańskiego | Wilejka

Więcej zdjęć (24) >>

Wilejka

Początków informacji o świątyni katolickiej w tym terenie należy szukać jeszcze na przełomie XVI/XVII w., kiedy to, w dobrach przynależnych Pacom znajdował się kościół unicki, dobrze uposażony przez wspomnianą magnacką rodzinę, skoro dnia 23.VIII.1707 r. Mikołaj Andrzej Pac wydzielił parafii 2,5 włoki ziemi i wiele innego bogactwa. Natomiast Dokument inwentarzowy z 1793 r. podawał, że w tym czasie majątek Wilejka, miał liczyć 14 dworów, i należał do dóbr Krzczemiszki, a później w pół. XVIII w. [na pewno przed 1797 r.] został on złączony z majątkiem klasztoru Sióstr Wizytek. [Należały tu 9 zaścianków: Kramowiczy, Wielkopole, Zamojsk, Krasnik, Wugły, Garadziszcze, Kamionka, Tołcza, Filipowszczyzna, i wioska Wołcza].

Jeszcze po zabraniu dóbr zakonnych przez władze carskie, w 1842 r., opisujący ten majątek E. Tyszkiewicz stwierdza krótko: „Wilejka - Po Wizytkach wileńskich”, co pozwala odnieść się do panującej wtedy powszechnie w okolicy świadomości, że to dawne ziemie kościelne, stanowiąca wartość funduszowego zabezpieczenia klasztoru SS. Wizytek z Wilna.

W 1796 r. okoliczne miejscowości, a więc Dwór Wilejka, folwark w Hrebienie, dwór Wieszki oraz dwór Bierozki należały do rzymsko-katolickiej parafii Kiemieszowce i obok unickiego wtedy kościoła p.w. Przemienienia Pańskiego, istniała, zbudowana dla katolików w 1790 r., kaplica p.w. Narodzenia N. M. Panny w Wołczy, gdyż była to świątynia fundatorstwa Wizytek. Po 1839 r. kościół stał się własnością cerkwi prawosławnej. Pozostała na tym terenie kaplica katolicka w Wołczy, gdzie nabożeństwa odprawiał proboszcz z pobliskich Kiemieszowców.

Kiedy po dokonanej po 1863 r. parcelacji majątków szlacheckich, i konfiskatach za udział w powstaniu, zmienili się właściciele w wioskach i zaściankach (na prawosławnych), rozpoczęły się starania władzy świeckiej i duchownej, by przejętej już wtedy przez prawosławne duchowieństwo pouniackiej cerkwi w Wilejce podporządkować także kaplice w pobliskich wioskach Wieszki i Grebień. [Np. zachował się list z 1868 r., z którego wynika, że duchowny prawosławny cerkwi w Wilejce o. Władysław Macki dopomina się, by kaplica Grebienie, 4 wiorsty od Wklejki, została zabrana katolikom i przekazana prawosławnym, bo - jak sam motywuje - organizowane tam przez katolików modlitwy przeszkadzają mu w pozyskiwaniu ludzi dla prawosławia.]

Po likwidacji parafii katolickiej w Kiemieszowcach mieszkający na tym terenie katolicy zostali formalnie przypisani do dokszyckiej parafii. Dopiero od 1909 r. w Kiemieszowcach znowu zamieszkał ksiądz ale poza otworzeniem kaplicy w miejscowościach Hrebień i Starozapoń nie udało się odbudować struktur dawnych parafii unicko-katolickich na tym obszarze. Wspomniane świątynie pozostały już prawosławnymi cerkwiami.

o. Jan Fibek OFMCap