Zespół dworsko-parkowy | Werki (Wilno)

Więcej zdjęć (65) >>

Zespół pałacowy w Werkach

Król Władysław Jagiełło w 1387 roku obdarował dobrami w Werkach nowoutworzone biskupstwo wileńskie. Przepięknie położone na lesistych wzgórzach nad brzegiem Wilii, w pobliżu malowniczych Zielonych Jezior. Wzniesiono tu drewniany pałac i otoczono parkiem. W pałacu goszczono króla Władysława IV, a o jego ówczesnym wykwintnym wystroju świadczyły płaskorzeźby wykonane przez Piotra Dankersa de Ry. Prawdopodobnie pałac został uszkodzony w czasie wojny z Chowańskim w 1658 roku i podupadł.

Około 1700 roku biskup wileński Konstanty Brzostowski wybudował nowy, murowany, barokowy pałac. Pałac posiadał narożne baszty i był nazywany zamkiem.

W 1779 właścicielem dóbr został biskup Ignacy Massalski i w 1780 roku barokowy pałac zburzono i rozpoczęto budowę nowej rezydencji. Początkowo pracami kierował Marcin Knackfus; wkrótce zastąpił go Wawrzyniec Gucewicz i według jego koncepcji został stworzony plan zagospodarowania i architektura obiektów. Prace budowlane trwały do 1792 roku i pozostały częściowo nieukończone.

Klasycystyczny, dwukondygnacyjny pałac miał kształt wydłużonego prostokąta o wymiarach 85 x 10 m. Część środkowa była przykryta czterospadowym dachem z kopułą, prawe skrzydło dachem dwuspadowym. Lewe pozostało nieukończone. Elewacja frontowa z trzema ryzalitami, w środkowym sześciokolumnowy portyk z jońskimi kolumnami i trójkątnym szczytem. Elewacje zdobił fryz i płaskorzeźby Tomasso Righi`ego.

Dwie oficyny zespołu pałacowego były dwukondygnacyjne z portykami jońskimi. Elewacje zdobione pilastrami i boniowane. Z pozostałych budynków zaprojektowanych przez Gucewicza dotrwała do naszych czasów obszerna stajnia - dwukondygnacyjna, z sześciokolumnowym portykiem doryckim, wieżyczką i iglicą. Pozostał także dom zwany „małym pałacem”. Inne budowle, jak młyn czy „świątynia grecka”, nie przetrwały.

Ogromny park o powierzchni około 260 ha był podzielony na park górny i park wielki, o zróżnicowanym charakterze małej architektury.

Pałac zniszczyła stacjonująca tu armia francuska w 1812 roku. Od około 1840 roku właścicielem dóbr był książę Ludwik Sayn-Wittgenstein-Berleburg. Zrujnowany pałac rozebrano, zakładając w tym miejscu skwer. W latach 1842-44 jedną z oficyn pałacowych przebudowano na rezydencję pod kierunkiem Bernarda Simona. Do boków oficyny dobudowano nowe skrzydła – z jednej strony w kształcie litery „T” z kwadratową wieżyczką; z drugiej - dwukondygnacyjną oranżerię. Piękna ta budowla była wyposażona w cenne zbiory – galerię obrazów znanych mistrzów, zbrojownię z kolekcji Radziwiłłów, drogocenne meble. Zmieniono charakter parku – górny był zaprojektowany w stylu angielskim, wielki – jako pejzażowy.

Po śmierci właściciela (1866), pałac zaczął ulegać zniszczeniu; dewastowano park, wyprzedawano cenne wyposażenie. Po II wojnie światowej został znacjonalizowany i przekazany Akademii Nauk LSRR. W latach 1960-70 zespół pałacowy odrestaurowano i wyposażono w stylu XIX-wieku. Park obecnie ma powierzchnię 36 ha.

A.O.
Na podstawie:
„Wikipedia, wolna encyklopedia”