Валеўка - фота і помнікі

Гісторыя Валеўкі

Былое мястэчка Валеўка, цяпер вёска, на р. Нёўда, каля возера Свіцязь. Цэнтр сельсавета. За 16 км на Поўдзень ад Навагрудка. На скрыжаванні шашэйных дарог Навагрудак—Баранавічы і Наваельня—Карэлічы. 2065 жыхароў, 990 двароў (1992).

Валеўка згадваецца ва ўспамінах Ф.М. Еўлашоўскага (1602). У 17 ст. вёска належала Курчам. У 1685 падкаморы лідскі Стэфан Курч заснаваў у Валеўцы касцёл і кляштар дамініканцаў. Пазней Валеўка перайшла да Незабытоўскіх, якія пабудавалі тут Петрапаўлаўскую царкву, набыла статус мястэчка. З 1795 Валеўка ў складзе Райчанскай воласці Навагрудскага павета Расейскай імперыі. У 1798 у мястэчку 20 двароў. У 1830 Валеўка канфіскавана царскім урадам. У 1886 у Валеўцы 10 двароў, 126 жыхароў, царкоўна-прыходская школа. У час 1-й сусветнай вайны з 1915 вёска акупавана германскімі войскамі. У 1921—39 Валеўка ў складзе Польшчы. Тут дзейнічала падпольная ячэйка КПЗБ.

З 1939 у БССР, з 15.1.1940 цэнтр Валеўскага раёна, з 25.11.1940 цэнтр сельсавета Карэліцкага раёна. У час 2-й сусветнай вайны ў чэрвені 1941 — ліпені 1944 вёска акупавана ням.-фаш. войскамі. З 1955 пры сярэдняй школе дзейнічае краязнаўчы музей. З 25.12.1962 Валеўка ў складзе калгаса «Свіцязь» у Навагрудскім раёне. У 1970 — 434 жыхароў, 139 двароў. У вёсцы 2 школы, Дом культуры, 2 аддзялення сувязі, бальніца, аптэка.

Захаваўся помнік архітэктуры 18—19 ст. — Петрапаўлаўская царква. За 4 км ад вёскі курганны могільнік і стаянка позняга палеаліту.

Крыніца:
В.У. Шаблюк
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.2.
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 1994