Заполле - фота і помнікі

Гісторыя Заполля

Заполле ўпамінаецца ў дакументах XVI ст. У 1646 г. сяло маёнтка Карэлічы, які належаў князям Радзівілам, 70 дымоў, 42 валокі зямлі. У 1684 г. 113 дымоў, 42 валокі зямлі. У XIX — пачатку XX ст. Заполле ў Карэліцкай воласці Навагрудскага павета Мінскай губерні. У 1880 г. 136 двароў, 916 жыхароў, 741 дзесяціна надзельнай зямлі, акрамя таго, 275 дзесяцін пашы і 18 дзесяцін непрыгоднай зямлі ў сумесным карыстанні з сялянамі суседніх вёсак Жукі, Краснае, Лясок.

У 1884 г. ў вёсцы адкрыта школа пісьменнасці, у 1910 г. народнае вучылішча. Паводле перапісу насельніцтва 1897 г., у Заполлі 165 двароў, 923 жыхары, хлебазапасны магазін, карчма, царква. У 1908 г. — 207 двароў, 1195 жыхароў. У час 1-й сусветнай вайны вёска моцна разбурана.

У сакавіку 1918 г. ўваходзіць у склад абвешчанай БНР. У 1921—1939 гг. вёска ў Карэліцкай гміне Навагрудскага павета і ваяводства Польшчы. У 1930-я гады адкрыта польская пачатковая школа, існавала капліца, прыватная лаўка. Дзейнічалі падпольныя ячэйкі КПЗБ, КСМЗБ. Вясной 1931 г. адбылася дэманстрацыя навучэнцаў. Яны выйшлі з чырвоным сцягам, на якім было напісана: «Далой фашызм, патрабуем беларускую школу». У гэтым жа годзе паліцыя жорстка расправілася з жыхарамі за падпал лесу. Сялянскія бунты адбываліся і ў 1933 г. Некаторыя ўдзельнікі былі асуджаны. 22.5.1933 г. тут быў забіты М.П. Арцюх, сакратар Карэліцкага падпольнага РК КСМЗБ. З 19.10.1940 г. вёска (869 жыхароў) цэнтр сельсавета Валеўскага, з 25.11.1940 г. Карэліцкага раёна Баранавіцкай вобласці БССР. У вёсцы мелася сямігадовая школа. У 1941 г. створаны калгас імя Будзёнага, у які ўвайшлі 26 сялянскіх гаспадарак. У Другую сусветную вайну загінулі 58 жыхароў. 31.12.1948 г. ўладамі аднавлена дзейнасць калгаса. З 3.3.1950 г. у калгасе «Новае жыццё», з 16.11.1986 г. у калгасе «Маяк». З 16.3.1987 г. у Красненскім сельсавеце Карэліцкага раёна.

На 1.1.2000 г. ў вёсцы 124 двары, 239 жыхароў. Радзіма беларускага вучонага Я.М. Рахманько, У.Г. Еўтуха, былога першага намесніка старшыні Савета Міністраў БССР, вайскоўца генерал-маёра Р.I. Быліча.

Крыніца:
Памяць. Карэліцкі раён
Мінск. Белта. 2000