Ацячызна (Ленінскі) - фота і помнікі

Гісторыя Ацячызны

Былая сядзіба, зараз у межах пасёлка Ленінскі. Узнікла на грэблі, загачаным месцы, насыпе, ад чаго і атрымала сваю назву. У розныя часы называлася як Атэчына, Гатэчызна, Гатаўшчызна-Здзітавец. Згадваецца ў дакументах Вялікага княства Літоўскага з 2-й паловы XVII ст. як шляхецкі двор Фядзюшкаў. У 1699 г. была складзена грамата на падзел спадчыны паміж братамі Фядзюшкамі. У 1700 г. старэйшы з іх Ф. Я. Фядзюшка выступіў у ролі фундатара Рагазнянскай царквы на землях Ацячызненскага маёнтка. У XVIII ст. спадчыннікамі маёнтка была радзіна Сяклюцкіх, затым — князі Бельскія.

У 1816 г. у Ацячызне жылі 112 сялянскіх сямей, у 1845 г. — 461 сялянін. Згодна з устаўной граматай (1862 г.), у маёнтку засталося 80 дваровых людзей (410 былых прыгонных атрымалі волю ад памешчыка I. I. Бельскага без выкупу). Было ўтворана Буснёўскае сялянскае таварыства Рагазнянскай воласці. Па перапісу 1897 г. Ацячызна складалася з сядзібы і будкі № 18 пры Маскоўска-Варшаўскай шашы; у ёй агулам жылі 48 чалавек. З 1905 г. у маёнтку Бельскіх працуе спіртзавод (цяпер ён належыць аграфірме-калгасу «Рагазнянскі»).

Ацячызненскі двор пабудаваны Бельскімі ў XVIII ст. Складаўся з драўлянага аднапавярховага будынка, гаспадарчых пабудоў (з 2-й паловы XIX ст.) і прыгожага старадаўняга парка (каля 20 га, у 1910 г. перакампанаваны Франсуа Шэнье). У доме мелася карцінная галерэя, абстаўленая мэбляй часоў французскага караля Людовіка XV. У галерэі знаходзіліся некалькі каштоўных палотнаў Рубенса і Тэнірса (XVII ст.). Увесь ацячызненскі збор быў абрабаваны нямецкімі войскамі ў 1915 г. У парку да нашага часу расце 700-800-гадовы дуб — самае старажытнае дрэва на Жабінкаўшчыне.

Апошнім уладаром Ацячызны (да 1939 г.) з'яўляўся Эдвард Бельскі, сын Ксаварыя Юзэфавіча. Пад час Другой сусветнай вайны маёнтак быў канчаткова абрабаваны, сядзібны дом спалены, парк прыйшоў у запусценне. У жніўні 1941 г. жыхары Ацячызны разам з яўрэямі былі забіты карнікамі. (Помнік вёсцы маецца на жалобных могілках вёсак у Хатыні пад Мінскам.) Вёска аднавілася пасля вайны, у 1970 г. у ёй налічваліся 73 двары, 256 жыхароў. У 1972 г., пасля пабудовы пасёлка Ленінскага, Ацячызна ўвайшла ў ягоны склад. У сучаснасці ідзе аднаўленне старажытнага Ацячызненскага парка князёў Бельскіх.

Літ.:
А. Р. Бензярук
Памяць. Жабінкаўскі раён
Мінск, Ураджай, 1999

Апублікавана з ласкавай згоды аўтара Анатоля Бензярука