Выбраныя здымкі
Апошняй мураванай святыняй са шматлікай фундаванай Радзівілам Сіроткай спадчыны з’яўляецца фарны касцёл у мястэчку Мір, якое рэгіянальна і гістарычна звязана з нясвіжскай ардынацыяй. Лёс гэтага выдатнага помніка гісторыі і культуры стаў добра вядомым пасля грунтоўнай працы А.Сняжко «Фарны касцёл у Міры», выдадзенай у Лідзе ў 1937 г. на польскай мове.
Першы акт фундацыі на карысць касцёла ў Міры зроблены князем М.-К.Радзівілам Сіроткам у 1587 г. Будынак святыні, асвечанай у гонар яго нябеснага патрона св. Мікалая братам Сіроткі віленскім біскупам Юрыем Радзівілам, спачатку быў драўляны. У 1599 г. яго разабралі і на тым жа месцы заклалі мураваны храм, будаўніцтва якога завяршылася ў 1604 г. Касцёл быў паўторна асвечаны 21 жніўня 1605 г. Бенедыктам Войнам, які на той час стаў біскупам віленскім. Гэтыя даты адзначаны на мемарыяльнай дошцы, што ўмуравана ўнутры ўваходнай вежы-званіцы. Побач з касцёлам у 1609 г. змуравалі двухпавярховую плябанію (будынак разабраны ў 1880 г.).
Па фундацыі Сіроткі пры касцёле заснавалі таксама шпіталь брацтва Св. Шкаплера і школу для дзяцей (1610 г.). Шпіталь быў разбураны падчас ваенных дзеянняў у сярэдзіне ХVІІ ст. Астатнія будынкі моцна пацярпелі ў Паўночную вайну. У 1710 г. князь Радзівіл Рыбанька аднавіў касцёл, плябанію, гаспадарчыя пабудовы і заказаў вялізны звон у гонар перамогі над шведамі. У ХІХ ст. парафіянінам Мікалаеўскага касцёла ў Міры быў паэт Уладзіслаў Сыракомля, тут збіраліся ўдзельнікі паўстання 1863—1864 гадоў. Сацыяльная гісторыя гэтай святыні прыцягвала ўвагу многіх даследчыкаў.
Асноўная частка Мікалаеўскага касцёла ўяўляе чыстую і строгую па прапорцыях трохнававую 6-слуповую базыліку з прэзбітэрыем у выглядзе паўкруглага завяршэння цэнтральнай навы, што надае масам збудавання надзвычайную маналітнасць і выразную масіўную пластыку. Характэрна, што навы перакрыты цыліндрычнымі скляпеннямі з распалубкамі, але без папярочных падпружных арак. Адметны характар мае вырашэнне ўсёй перадалтарнай часткі. Абапал вімы прэзбітэрыя размешчаны аб’ёмы закрыстый са скругленым абрысам вонкавых вуглоў, што надае святыні ў плане выгляд трохапсіднай. Як вядома, трохапсіднасць уласцівая праваслаўнаму дойлідству папярэдняга часу, магчыма таму гэтая форма звонку замаскіравана: з дапамогай вуглавых контрфорсаў ёй нададзены прастакутныя абрысы.
Да закрыстыі па баках сіметрычна далучаны роўнавысокія з імі пяцігранныя прыбудовы, якія (у пэўнай ступені) імітуюць трансепт. Іх архаічныя гранёныя формы з’яўляюцца рэмінісцэнцыяй рамана-гатычнай архітэктуры. Цікава, што адзіны вельмі прыблізны аналаг падобнага вырашэння алтарнай часткі мы з цяжкасцю знайшлі ў саборы ХІІ ст. у Туме (Польшча).
З боку ўвахода замест плоскай сцяны барочнага фасада, насычанай ордэрнымі элементамі, як у нясвіжскім касцёле езуітаў, тарэц цэнтральнай навы мірскага касцёла завершаны амаль роўнай з ёю па шырыні магутнай чацверыковай рэнесансавай вежай, а тарцы бакавых наваў — дзвюма невялікімі круглымі гатычнымі вежачкамі. У першапачатковым выглядзе цэнтральная вежа мела чатыры ярусы аднолькавага квадратнага сячэння, з якіх самым высокім быў трэці, і завяршалася пакатым чатырохсхільным шатром-"каўпаком", традыцыйным для беларускага замкавага дойлідства. Усё гэта надавала цэнтральнай вежы надзвычайную масіўнасць і дамінантнае значэнне ў кампазіцыі нават пры даволі значных памерах самой базылікі.
Два верхнія ярусы вежы былі страчаны пры рэканструкцыі касцёла пад праваслаўную царкву ў 1865 г., завяршэнне было заменена на кубасты шацёр, а пры Польшчы, у 1920-х гадах, — на вастраверхі шацёр з заломам. Побач з цэнтральнай бакавыя вежачкі адыгрывалі другасную ролю. У іх традыцыйна мясціліся вітыя ўсходы, што вялі на званіцу і ў паддашак бакавых наваў.
Дэкор мірскага Мікалаеўскага касцёла: слаба прафіляваныя карнізы, вялікія праёмы вокнаў і нішы-табернакулы з конхавым завяршэннем маюць рысы мясцовага рэнесансу. Некалькі спрошчаныя архаізаваныя рысы архітэктуры гэтай святыні ў параўнанні з нясвіжскім касцёлам езуітаў, на наш погляд, тлумачацца тым, што ў яе будаўніцтве ўжо не прымаў удзел архітэктар Д.-М.Бернардоні, які ў 1599 г. пераехаў у Кракаў для будаўніцтва касцёла езуітаў святых Пятра і Паўла. Магчыма, будаўніцтвам Мікалаеўскага касцёла ў Міры кіраваў сам князь Радзівіл.
Першы акт фундацыі на карысць касцёла ў Міры зроблены князем М.-К.Радзівілам Сіроткам у 1587 г. Будынак святыні, асвечанай у гонар яго нябеснага патрона св. Мікалая братам Сіроткі віленскім біскупам Юрыем Радзівілам, спачатку быў драўляны. У 1599 г. яго разабралі і на тым жа месцы заклалі мураваны храм, будаўніцтва якога завяршылася ў 1604 г. Касцёл быў паўторна асвечаны 21 жніўня 1605 г. Бенедыктам Войнам, які на той час стаў біскупам віленскім. Гэтыя даты адзначаны на мемарыяльнай дошцы, што ўмуравана ўнутры ўваходнай вежы-званіцы. Побач з касцёлам у 1609 г. змуравалі двухпавярховую плябанію (будынак разабраны ў 1880 г.).
Па фундацыі Сіроткі пры касцёле заснавалі таксама шпіталь брацтва Св. Шкаплера і школу для дзяцей (1610 г.). Шпіталь быў разбураны падчас ваенных дзеянняў у сярэдзіне ХVІІ ст. Астатнія будынкі моцна пацярпелі ў Паўночную вайну. У 1710 г. князь Радзівіл Рыбанька аднавіў касцёл, плябанію, гаспадарчыя пабудовы і заказаў вялізны звон у гонар перамогі над шведамі. У ХІХ ст. парафіянінам Мікалаеўскага касцёла ў Міры быў паэт Уладзіслаў Сыракомля, тут збіраліся ўдзельнікі паўстання 1863—1864 гадоў. Сацыяльная гісторыя гэтай святыні прыцягвала ўвагу многіх даследчыкаў.
Асноўная частка Мікалаеўскага касцёла ўяўляе чыстую і строгую па прапорцыях трохнававую 6-слуповую базыліку з прэзбітэрыем у выглядзе паўкруглага завяршэння цэнтральнай навы, што надае масам збудавання надзвычайную маналітнасць і выразную масіўную пластыку. Характэрна, што навы перакрыты цыліндрычнымі скляпеннямі з распалубкамі, але без папярочных падпружных арак. Адметны характар мае вырашэнне ўсёй перадалтарнай часткі. Абапал вімы прэзбітэрыя размешчаны аб’ёмы закрыстый са скругленым абрысам вонкавых вуглоў, што надае святыні ў плане выгляд трохапсіднай. Як вядома, трохапсіднасць уласцівая праваслаўнаму дойлідству папярэдняга часу, магчыма таму гэтая форма звонку замаскіравана: з дапамогай вуглавых контрфорсаў ёй нададзены прастакутныя абрысы.
Да закрыстыі па баках сіметрычна далучаны роўнавысокія з імі пяцігранныя прыбудовы, якія (у пэўнай ступені) імітуюць трансепт. Іх архаічныя гранёныя формы з’яўляюцца рэмінісцэнцыяй рамана-гатычнай архітэктуры. Цікава, што адзіны вельмі прыблізны аналаг падобнага вырашэння алтарнай часткі мы з цяжкасцю знайшлі ў саборы ХІІ ст. у Туме (Польшча).
З боку ўвахода замест плоскай сцяны барочнага фасада, насычанай ордэрнымі элементамі, як у нясвіжскім касцёле езуітаў, тарэц цэнтральнай навы мірскага касцёла завершаны амаль роўнай з ёю па шырыні магутнай чацверыковай рэнесансавай вежай, а тарцы бакавых наваў — дзвюма невялікімі круглымі гатычнымі вежачкамі. У першапачатковым выглядзе цэнтральная вежа мела чатыры ярусы аднолькавага квадратнага сячэння, з якіх самым высокім быў трэці, і завяршалася пакатым чатырохсхільным шатром-"каўпаком", традыцыйным для беларускага замкавага дойлідства. Усё гэта надавала цэнтральнай вежы надзвычайную масіўнасць і дамінантнае значэнне ў кампазіцыі нават пры даволі значных памерах самой базылікі.
Два верхнія ярусы вежы былі страчаны пры рэканструкцыі касцёла пад праваслаўную царкву ў 1865 г., завяршэнне было заменена на кубасты шацёр, а пры Польшчы, у 1920-х гадах, — на вастраверхі шацёр з заломам. Побач з цэнтральнай бакавыя вежачкі адыгрывалі другасную ролю. У іх традыцыйна мясціліся вітыя ўсходы, што вялі на званіцу і ў паддашак бакавых наваў.
Дэкор мірскага Мікалаеўскага касцёла: слаба прафіляваныя карнізы, вялікія праёмы вокнаў і нішы-табернакулы з конхавым завяршэннем маюць рысы мясцовага рэнесансу. Некалькі спрошчаныя архаізаваныя рысы архітэктуры гэтай святыні ў параўнанні з нясвіжскім касцёлам езуітаў, на наш погляд, тлумачацца тым, што ў яе будаўніцтве ўжо не прымаў удзел архітэктар Д.-М.Бернардоні, які ў 1599 г. пераехаў у Кракаў для будаўніцтва касцёла езуітаў святых Пятра і Паўла. Магчыма, будаўніцтвам Мікалаеўскага касцёла ў Міры кіраваў сам князь Радзівіл.
Літ.:
Т.В. Габрусь
Часопіс "НАША ВЕРА", 1-2000
http://media.catholic.by/nv/n11/art9.htm
Паведамленні
Rodzina moich przodków Hawdurowicz pochodzi z Mir. Jeśli ktoś z Państwa wie coś na ich temat bardzo proszę o kontakt. michalina.krawczykgmail.com...
>>Этот кирпичный костел построили в 1599-1605 гг. по фундации Николая Криштофа Радзивилла Сиротки на месте не столь старого деревянного костела 1587 года.
Я видел другую информацию, а именно, с...
Witam
ostatnio gdzieś dwa tygodni temu objeździłem okolicy Mira i dużo tam spotkałem takich nazwisk jak Wojno...nie jestem pewien czy mam zdjęcia ale poszukam
<...
Паважаны Юры! Паводле даследаванняў А.Снежка на звоне касцёла было выбіта толькі адно імя "Караль".
Увогуле, рэкамендую ўсім зацікакўленным асобам поўнасцю прачытаць працу А.Снежка "Касцёл фар...
НИКОЛАЕВСКИЙ КОСТЕЛ
Этот кирпичный костел построили в 1599-1605 гг. по фундации Николая Криштофа Радзивилла Сиротки на месте не столь старого деревянного костела 1587 года.
...