Выбраныя здымкі
Фота © Евгений Свидунович | Дата: 11.05.2011
Заля былога касьцёла Фота © К. Шастоўскі | Дата: 11.05.2011
Вежа-званіца Фота © К. Шастоўскі | Дата: 11.05.2011
На сучаснай вуліцы Чкалава, якая ідзе ўгару ўздоўж возера Дзявочае, ў самым канцы вуліцы прагледжваецца высокая шмат'ярусная вежа-брама. Гэта ўваход на тэрыторыю былога кляштара бенедыкцінак.
Заснаваны Мікалаем Крыштофам Радзівілам з жонкай Альжбетай Яўхіміяй. Актамі фундацыі 1591—95 гг. і 1602 г. яны далі бенедыкцінкам фальварак Гавязна з вёскамі Ахрэмавічы, Вязавец, Зарэчча, Петухоўшчына (170 валок зямлі), а таксама тэрыторыю ў 11 маргоў у паўднёва-заходняй частцы горада і 9 тыс. злотых на пабудову кляштара. Будаваўся ў 1590—96 гг. на паўднёва-ўсходняй ускраіне Нясвіжа каля гарадскога абарончага вала. Магутныя сцены і высокія вежы брамы і касцёла мелі на той час абарончае значэнне.
Першыя манашкі прыбылі з Хелмна (Польшча), прыярыса М. Мартэнская атрымала папскі прывілей на змякчэнне суровага статута ордэна. Пазней нясвіжскія бенедыкцінкі сталі першымі насельніцамі кляштараў у Вільні, Коўне, Менску, Оршы, Смаленску. Сярод манашак былі прадстнўніцы вядомых магнацкіх і шляхецкіх родаў — Войнаў, Нарбутаў, Радзівілаў, Слушкаў, Тышкевічаў, Халецкіх і інш., якія пры паступленні ў кляштар павінны былі ўносіць грашовы «пасаг». У 1627 г. бенедыкцінкі купілі фальварак Вялешын і вёску Цялядавічы. Крыстына Эўфемія Радзівіл (прыярыса ў 1632—58) адсудзіла ў Завішаў на карысць кляштара вёскі Лучыца і Слабада. Грашовыя наданні кляштару працягваліся Радзівіламі і пазней. У Нясвіжскім кляштары бенедыкцінак пастаянна выхоўвалася 25 свецкіх паненак, якіх манашкі навучалі мовам, музыцы, мастацкаму шыццю і інш. У 1804 г. былі 22 выхаванкі, 48 чалавек жаночай прыслугі, 16 рамеснікаў; у 1828 г. — 33 манашкі, пераважна з Мінскага і Навагрудскага паветаў; бібліятэка мела 437 кніг на польскай і 79 на лацінскай мовах; былі музычныя інструменты: 5 скрыпак, басэтля, 2 флейты. У 1784 г. кляштар наведаў кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст.
Корпус кляштара змураваны ў 1593—96 гг., касцёл св. Эўфеміі (архітэктар Я.М. Бернардоні) асвячоны ў 1598 г. Вежа над касцёлам пабудавана ў 1720-я гады, уваходная званіца — у 1760-я гады. У 1864 г. былі зроблены ўнутраныя пераробкі. Кляштар скасаваны расейскімі ўладамі ў 1866 (1877?) г., а касцёл перададзены праваслаўнай царкве. Апошнія 20 манашак высланы ў Вільню і Гродна, будынкі аддадзены пад Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю. У 1920—45 гг. кляштар зноў дзейнічаў. Цяпер у комплексе кляштара размешчаны педагагічны коледж. Насупраць кляштара ўзведзены новы нязграбны будынак вучылішча.
Архітэктурны комплекс акружаны мураванай сцяной. Жылы манастырскі корпус з убудаваным касцёлам, гаспадарчыя пабудовы, вартоўная размешчаны вакол даволі прасторнага ўнутранага дворыка. На тэрыторыю дворыка ўваход праз высокую вежу-браму.
Жылы манастырскі корпус з касцёлам — мураваны двухпавярховы будынак Е-падобны ў плане, з рознавялікімі бакавымі крыламі, арыентаваны ва ўнутраны дворык. Цэнтральную частку будынка на вышыню двух паверхаў займаў аднанефавы з трансептам касцёл, які завяршаўся пяціграннай апсідай. У бакавых крылах будынка размяшчаліся келлі, гаспадарчыя і службовыя памяшканні. У паўднёвым крыле была вялікая зала-трапезная. Кампазіцыйным цэнтрам галоўнага фасада з'яўляецца выступаючы рызаліт (фрагмэнт былога галоўнага фасаду касцёла). Сцяна рызаліта дэкаравана трыма пілястрамі, паміж якімі аконныя праёмы лучковай формы. Завяршаўся рызаліт высокай шмат'яруснай вежай-званіцай касцёла (не захавалася). Галоўны ўваход у кляштарны будынак размешчаны асіметрычна ў паўднёвым крыле. Унутраная планіроўка будынка калідорнага тыпу, цяпер часткова зменена. У мурах былога касцёла цяпер размешчана бібліятэка.
Прыгожая вежа-брама — галоўны ўваход на тэрыторыю кляштара. Размешчана па цэнтральнай восі ўнутранага дворыка, да яе прылягаюць сцены вонкавай агароджы. Вежа ў плане мае форму квадрата. Звонку яе сцены развітымі прафіляванымі цягамі падзелены на 3 ярусы, якія паступова змяншаюцца па вышыні. Ніжні ярус самы высокі, прарэзаны аркай, над якой размешчаны высокі арачны праём. Другі ярус мае на кожнай грані па аднаму арачнаму праёму, дэкараванаму складанай ліштвай і сандрыкам. Трэці ярус прарэзаны невялікім арачным праёмам з ліштвамі на кожнай грані і завершаны крывалінейным карнізам. Завяршае вежу невысокі фігурны купал са шпілем. Вуглы вежы ўмацаваны шырокімі прафіляванымі пілястрамі.
Кляштар — помнік архітэктуры барока.
Заснаваны Мікалаем Крыштофам Радзівілам з жонкай Альжбетай Яўхіміяй. Актамі фундацыі 1591—95 гг. і 1602 г. яны далі бенедыкцінкам фальварак Гавязна з вёскамі Ахрэмавічы, Вязавец, Зарэчча, Петухоўшчына (170 валок зямлі), а таксама тэрыторыю ў 11 маргоў у паўднёва-заходняй частцы горада і 9 тыс. злотых на пабудову кляштара. Будаваўся ў 1590—96 гг. на паўднёва-ўсходняй ускраіне Нясвіжа каля гарадскога абарончага вала. Магутныя сцены і высокія вежы брамы і касцёла мелі на той час абарончае значэнне.
Першыя манашкі прыбылі з Хелмна (Польшча), прыярыса М. Мартэнская атрымала папскі прывілей на змякчэнне суровага статута ордэна. Пазней нясвіжскія бенедыкцінкі сталі першымі насельніцамі кляштараў у Вільні, Коўне, Менску, Оршы, Смаленску. Сярод манашак былі прадстнўніцы вядомых магнацкіх і шляхецкіх родаў — Войнаў, Нарбутаў, Радзівілаў, Слушкаў, Тышкевічаў, Халецкіх і інш., якія пры паступленні ў кляштар павінны былі ўносіць грашовы «пасаг». У 1627 г. бенедыкцінкі купілі фальварак Вялешын і вёску Цялядавічы. Крыстына Эўфемія Радзівіл (прыярыса ў 1632—58) адсудзіла ў Завішаў на карысць кляштара вёскі Лучыца і Слабада. Грашовыя наданні кляштару працягваліся Радзівіламі і пазней. У Нясвіжскім кляштары бенедыкцінак пастаянна выхоўвалася 25 свецкіх паненак, якіх манашкі навучалі мовам, музыцы, мастацкаму шыццю і інш. У 1804 г. былі 22 выхаванкі, 48 чалавек жаночай прыслугі, 16 рамеснікаў; у 1828 г. — 33 манашкі, пераважна з Мінскага і Навагрудскага паветаў; бібліятэка мела 437 кніг на польскай і 79 на лацінскай мовах; былі музычныя інструменты: 5 скрыпак, басэтля, 2 флейты. У 1784 г. кляштар наведаў кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст.
Корпус кляштара змураваны ў 1593—96 гг., касцёл св. Эўфеміі (архітэктар Я.М. Бернардоні) асвячоны ў 1598 г. Вежа над касцёлам пабудавана ў 1720-я гады, уваходная званіца — у 1760-я гады. У 1864 г. былі зроблены ўнутраныя пераробкі. Кляштар скасаваны расейскімі ўладамі ў 1866 (1877?) г., а касцёл перададзены праваслаўнай царкве. Апошнія 20 манашак высланы ў Вільню і Гродна, будынкі аддадзены пад Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю. У 1920—45 гг. кляштар зноў дзейнічаў. Цяпер у комплексе кляштара размешчаны педагагічны коледж. Насупраць кляштара ўзведзены новы нязграбны будынак вучылішча.
Архітэктурны комплекс акружаны мураванай сцяной. Жылы манастырскі корпус з убудаваным касцёлам, гаспадарчыя пабудовы, вартоўная размешчаны вакол даволі прасторнага ўнутранага дворыка. На тэрыторыю дворыка ўваход праз высокую вежу-браму.
Жылы манастырскі корпус з касцёлам — мураваны двухпавярховы будынак Е-падобны ў плане, з рознавялікімі бакавымі крыламі, арыентаваны ва ўнутраны дворык. Цэнтральную частку будынка на вышыню двух паверхаў займаў аднанефавы з трансептам касцёл, які завяршаўся пяціграннай апсідай. У бакавых крылах будынка размяшчаліся келлі, гаспадарчыя і службовыя памяшканні. У паўднёвым крыле была вялікая зала-трапезная. Кампазіцыйным цэнтрам галоўнага фасада з'яўляецца выступаючы рызаліт (фрагмэнт былога галоўнага фасаду касцёла). Сцяна рызаліта дэкаравана трыма пілястрамі, паміж якімі аконныя праёмы лучковай формы. Завяршаўся рызаліт высокай шмат'яруснай вежай-званіцай касцёла (не захавалася). Галоўны ўваход у кляштарны будынак размешчаны асіметрычна ў паўднёвым крыле. Унутраная планіроўка будынка калідорнага тыпу, цяпер часткова зменена. У мурах былога касцёла цяпер размешчана бібліятэка.
Прыгожая вежа-брама — галоўны ўваход на тэрыторыю кляштара. Размешчана па цэнтральнай восі ўнутранага дворыка, да яе прылягаюць сцены вонкавай агароджы. Вежа ў плане мае форму квадрата. Звонку яе сцены развітымі прафіляванымі цягамі падзелены на 3 ярусы, якія паступова змяншаюцца па вышыні. Ніжні ярус самы высокі, прарэзаны аркай, над якой размешчаны высокі арачны праём. Другі ярус мае на кожнай грані па аднаму арачнаму праёму, дэкараванаму складанай ліштвай і сандрыкам. Трэці ярус прарэзаны невялікім арачным праёмам з ліштвамі на кожнай грані і завершаны крывалінейным карнізам. Завяршае вежу невысокі фігурны купал са шпілем. Вуглы вежы ўмацаваны шырокімі прафіляванымі пілястрамі.
Кляштар — помнік архітэктуры барока.
Літ.:
Т.І. Чарняўская
А.А. Ярашэвіч(Нясвіжскі кляштар бенедыкцінак)
Памяць. Нясвіжскі раён
Мінск, Белта, 2002