Выбраныя здымкі
Станіслаў Горватт (каля 1802 – пасля 1876)
Сын Ігнація Горватта і Джузэфы Рудніцкай.
Станіслаў Горватт быў двойчы жанаты: першы раз – на Ганне Яленскай, другі – на Габрыэлі Ваньковіч.
Ганна Яленская (1814 – ?),
дачка Паўла Яленскага і Барбары Лянкевіч.
Габрыэля Ваньковіч (каля 1804 – 1887),
дачка Эдварда Ваньковіча з Вялікай Сляпянкі і Міхаліны Манюшкі.
Юравіцкая Божая Маці – апякунка Палесся. Гэтую славутую ікону ўшаноўваюць і каталікі, і праваслаўныя. З яе дапамогаю звязваюць адраджэнне рэлігійнага жыцця на Мазыршчыне. У 1831 г. пасля падаўлення паўстання пачаліся ганенні на касцёл. Айцец Гадзецкі (пробашч у Юравічах) даведаўся, што Ядвіга Кеневіч (дачка Катаржыны Кеневіч з Горваттаў, сястры Станіслава Горватта), якая ўмела добра маляваць, зрабіла для сябе копію іконы Маці Божай Юравіцкай. Па просьбе пробашча яна аддала яму сваю працу. Гадзецкі замяніў сапраўдную ікону на копію, а першую перадаў на захаванне Габрыэлі Горват. Праз некалькі месяцаў пасля замены абраза 26 лістапада 1864 года адбылося тое, што і прадбачыў айцец Гуга: царскім указам была скасавана каталіцкая парафія ў Юравічах, а касцёл перададзены праваслаўным.
Габрыэля Горват старанна захоўвала цудадзейны абраз у галоўчыцкім палацы, але, адчуўшы, што набліжаецца яе апошні дзень, вырашыла перадаць ікону ў больш надзейныя рукі. У маі 1885 года яна паехала ў Кракаў і пакінула абраз айцам езуітам кракаўскага калегіума, узяўшы з іх пісьмовае абяцанне вярнуць ікону ў Юравічы, калі там адродзіцца касцёл. Езуіты спачатку змясцілі цудадзейны абраз Маці Божай Юравіцкай у капліцы калегіума, а пазней – у касцёле святой Барбары. Праз два гады, у 1887 годзе Габрыэлі Горватт з Ваньковічаў не стала. Яе цела было пахавана ў Мінску на Кальварыйскіх могілках.
Не захавалася інфармацыя, калі памёр Станіслаў Горватт. Аднак яго імя ўзгадваецца ў 1876 годзе як уладальніка Галоўчыц, што на той момант разам з Дудзічамі складалі 44688 дзесяцін зямлі (Список землевладельцев Минской губернии за 1876 год, Минск, 1877). Таксама вядома, што Станіслаў быў пахаваны ў Галоўчыцах на сямейных могілках. На яго магіле ляжала беламармуровая пліта, пакрытая барэльефам з выявай нябожчыка, выкананая ў Італіі.
Станіслаў Ігнацьевіч Горватт не пакінуў нашчадкаў.
Маўрыкій Горватт (1838 – 1903)
Пасля смерці Станіслава Горватта галоўчыцкая сядзіба перайшла па спадчыне да яго пляменніка Маўрыкія, сына Даніэля Горватта з Нароўлі і Іфігеніі Ратынскай.Яго сучасніца Яніна Жалтоўская (вельмі вострая на слова жанчына) так апісала новага ўладальніка абшырнай галоўчыцкай рэзідэнцыі: “Пан Маўрыкій, з сівой бародкай і мефістафелічнай зморшчынай на ілбе, меў артыстычныя імкненні, трохі маляваў, шмат размаўляў і дыскутаваў. Людзі, што сядзелі каля яго, заўсёды былі ўцягнуты ў дыскусію. Ён стварыў тэорыю, што Горватты па вялікасці роўня Габсбургам” (Janina Żołtowska, “Inne czasy i inni ludzie”, Londyn, 1959).
Маўрыкій быў жанаты на дачцэ свайго дваюраднага брата Аляксандра Горватта Марыі Горватт. У іх было восем дзяцей: Марыя, Станіслаў, Яніна, Аляксандра, Артур, Маўрыкій, Маргарыта і яшчэ адзін сын. Вядома, што пры такой колькасці дзяцей была і вялікая колькасць гувернантак і настаўніц. Галоўнай з іх была пані Якацкая, якая ўсім персаналам запраўляла, а пасля смерці жонкі Маўрыкія была маткай для яго дзяцей. Усе трасліся за сталом, калі пані Якацкая падчас абеду глядзела суровымі вачыма на каго-небудзь і прамаўляла два словы: “Мадамачка глядзіць”.
Маўрыкій пасля смерці жонкі ніколі з дзецьмі не меў зносін. Увесь час сядзеў у сваёй канцылярыі, у якую дзеці маглі ўвайсці толькі раніцай для ранішняга прывітання з бацькам. Наведвальнікаў і працаўнікоў прымаў там жа і кіраваў сваім маёнткам з пакою. Рэдка ўвогуле выходзіў з дома, хіба ў сад, і то бадай што толькі ў перыяд цвяцення ці збору фруктаў. Той сад быў ім пасаджаны і з’яўляўся яго гонарам. Нічога дзіўнага, што на ўсім Палессі не было такога ж вялікага і багатага на гатункі сада, як у Галоўчыцах.
Акрамя таго, Маўрыкій быў мастаком, аднак дэлітантам. У канцылярыі каля акна заўсёды стаяў мальберт з якой-небудзь пачатай працай. Добра іграў на фартэпіяна, крыху горш – на скрыпке. Некалькі гадоў правёў у Рыме, дзе ў маладосці вучыўся мастацтву і музыке.
Станіслаў Горватт (1877(78) – 1934)
Сын Маўрыкія і Марыі Горваттаў.
У 1916 годзе яго жонкай стала італьянская графіня Францішка Анэла Паўленс дэ ла Рохе. Дарэчы, перад гэтым былі няўдалыя заручыны з дзяўчынай, “бацька якой не з’яўляўся шляхціцам”. Горватты не прынялі тых заручынаў, а Станіслаў не здолеў адстаяць свае пачуцці.
Графіня Францішка Анэла Паўленс дэ ла Рохе была жанчынай набажнай. Па ініцыятыве гэтай шчырай каталічкі ў вёсцы Грушаўка (належала да маёнтка Галоўчыцы) з’явіўся крыж, яна ж запрасіла біскупа для асвячэння месца будучай капліцы. Пабудаваць капліцу не дазволіла новая савецкая ўлада.
Пасля 1917 года Станіслаў разам з сям’ёй пераехаў у Варшаву, дзе займаўся грамадска-палітычнай дзейнасцю. На жаль, не вядома, што сталася з яго дзецьмі, Халшкай і Ігнаціем.
Андрэй Горват
Літаратура (акрамя указанай у тэксце):
Алфавитный список дворянским родам Минской Губернии, внесенным в дворянскую родословную книгу по 1-е июля 1903 года. Минск, 1903;
Руслан Гародка, часопіс “Наша вера”, №2(24)/2003;
Andrzej Rostworowski, “Ziemia, której już nie zobaczysz. Wspomnienia Kresowe”, Warszawa, 2001;
Antoni Kieniewicz, “Nad Prypecią dawno temu…”, Warszawa, 1989.