Выбраныя здымкі
Від унутранага двара Фота © Шамкаловіч Ю. |
Агульны выгляд Фота © К. Шастоўскі |
Фота © radziwill.by |
Сядзіба размешчана над р. Дабосня, на ўскрайку вёскі Чырвоны Бераг. У першай палове 19 ст. была ўласнасцю рода Багародзкіх, у якіх яе выкупіў у 1891 г. генерал-інжынер М. Гатоўскі (1820—1900). Як пасаг сядзіба дасталася яго дачцэ Марыі, якая была замужам за В. Козел-Паклеўскім (меў велізарныя ўладанні на Урале), сынам знатнага прадпрымальніка і грамадскага дзеяча Альфонса Козел-Паклеўскага. На замову ўладальнікаў маёнтка архітэктар Яўген Шрэтэр у 1890—1893 г. узводзіць тут палац у модным стылі мадэрн.
Аграмадны будынак прывабны і ўражлівы не толькі незвычайнай прасторавай кампаноўкай, але і вынаходніцкімі адносінамі да архітэктурнага дэкору. Кампазіцыю будынка характарызуе разнастайнасць аб'ёмных элементаў, ускладненасць і шматпланавасць іх кампаноўкі, маляўнічасць сілуэта, багацце каляровай і святлоценявой мадэліроўкі, пластычнасць і выразнасць пераважна гатычных архітэктурных форм. Палац неаднародны па аб'ёмнай пабудове і нерэгулярнай планавай арганізацыі. Вырашаны двухпавярховым аб'ёмам з дзвума вежамі, рызалітамі, аркадным уваходным ганкам, а таксама прыбудаваным аднапавярховым крылом. Цікава адзначыць ідэнтычнае вырашэнне галоўнага ўвахода ў будынак у выглядзе тэрасы на масіўных слупах з сядзібамі Свіслач і Тарнова на Гарадзеншчыне.
Масіўнасць будынка падкрэслівае буйны руст і каменна-блочная муроўка, а яго пластычнасць — ломаны "французскі" дах. Пры дэкараванні яго архітэктар ужывае акрамя гатычных элементаў запазычанні з эпохі Рэнесанса. Маляўнічасць будынку надае натуральны колер цаглянай муроўкі, на фоне якой вылучаюцца светлыя, выкладзеныя з пясчаніку элементы дэкору — вежы, ліштвы вокнаў, прафіляваныя карнізы.
Як і большасць мадэрністаў Я. Шрэтэр не здолеў цалкам адмовіцца ў гэтай пабудове ад выкарыстання элементаў гістарычных стыляў: у прыватнасці готыкі, выкарыстоўваючы стральчатыя праёмы, контрфорсы і хімеры на вадасцёках. Але эклектычная разнастайнасць стыляў эпохі выявілася ў мастацкай трактоўцы інтэр'ераў калідорна злучаных пакояў палаца (універсальная анфілада адыходзіць у мінулае), яго раманскай, гатычнай, рэнесансавай, кітайскай, ракайльнай і арабскай залах. Апошняя была абсталявана арыгінальнай экзатычнай мэбляй, інкруставанай перламутрам і слановай косцю з Дамаска, а таксама персідскімі дыванамі. Бальная зала была вырашана ў стылі Людовіка XVI. Будуар меў насценныя люстры ў разных рамах, мастацкае афармленне салонаў выканана А. Бароўскім.
Акрамя стылёвай мэблі палацавыя інтэр'еры значна ўзбагачалі вырабы з бронзы (фірма Лапенскіх), венецыянскі крышталь, англійскі фаянс, французская парцэляна і найбагацейшая галерэя партрэтаў, сярод якой карціны С. Бакаловіча, Г. Семірадскага, копіі Караваджа, Айвазоўскага, Кандраценкі, Лампі.
У час будаўніцтва палаца паркабудаўніком Ф. Шанёрам быў высаджаны новы парк у англійскім пейзажным стылі, за ім — пладовы сад і фазанавая ферма. У парку былі адкрытыя газоны, сажалкі. Гатычную стылявую аўру сядзібнаму комплексу стварала ўязная брама, магутны гаспадарчы комплекс з броварам, стайнямі, свіранамі, які быў вынесены за межы рэпрэзентатыўнай часткі сядзібы. У стылі французскага рэнесансу вырашаны і двухпавярховы флігель сядзібы.
Пасля рэвалюцыі 1917 г. палац разрабавалі, пазней тут зрабілі дзіцячы дом, што зберагло яго ад канчатковага разбурэння сялянска-пралетарскімі масамі. Па Другой сусветнай вайне арганізавалі сельска-гаспадарчую вучэльню. У 2008 г. пачалася рэстаўрацыя сядзібнага дома.
Аграмадны будынак прывабны і ўражлівы не толькі незвычайнай прасторавай кампаноўкай, але і вынаходніцкімі адносінамі да архітэктурнага дэкору. Кампазіцыю будынка характарызуе разнастайнасць аб'ёмных элементаў, ускладненасць і шматпланавасць іх кампаноўкі, маляўнічасць сілуэта, багацце каляровай і святлоценявой мадэліроўкі, пластычнасць і выразнасць пераважна гатычных архітэктурных форм. Палац неаднародны па аб'ёмнай пабудове і нерэгулярнай планавай арганізацыі. Вырашаны двухпавярховым аб'ёмам з дзвума вежамі, рызалітамі, аркадным уваходным ганкам, а таксама прыбудаваным аднапавярховым крылом. Цікава адзначыць ідэнтычнае вырашэнне галоўнага ўвахода ў будынак у выглядзе тэрасы на масіўных слупах з сядзібамі Свіслач і Тарнова на Гарадзеншчыне.
Масіўнасць будынка падкрэслівае буйны руст і каменна-блочная муроўка, а яго пластычнасць — ломаны "французскі" дах. Пры дэкараванні яго архітэктар ужывае акрамя гатычных элементаў запазычанні з эпохі Рэнесанса. Маляўнічасць будынку надае натуральны колер цаглянай муроўкі, на фоне якой вылучаюцца светлыя, выкладзеныя з пясчаніку элементы дэкору — вежы, ліштвы вокнаў, прафіляваныя карнізы.
Як і большасць мадэрністаў Я. Шрэтэр не здолеў цалкам адмовіцца ў гэтай пабудове ад выкарыстання элементаў гістарычных стыляў: у прыватнасці готыкі, выкарыстоўваючы стральчатыя праёмы, контрфорсы і хімеры на вадасцёках. Але эклектычная разнастайнасць стыляў эпохі выявілася ў мастацкай трактоўцы інтэр'ераў калідорна злучаных пакояў палаца (універсальная анфілада адыходзіць у мінулае), яго раманскай, гатычнай, рэнесансавай, кітайскай, ракайльнай і арабскай залах. Апошняя была абсталявана арыгінальнай экзатычнай мэбляй, інкруставанай перламутрам і слановай косцю з Дамаска, а таксама персідскімі дыванамі. Бальная зала была вырашана ў стылі Людовіка XVI. Будуар меў насценныя люстры ў разных рамах, мастацкае афармленне салонаў выканана А. Бароўскім.
Акрамя стылёвай мэблі палацавыя інтэр'еры значна ўзбагачалі вырабы з бронзы (фірма Лапенскіх), венецыянскі крышталь, англійскі фаянс, французская парцэляна і найбагацейшая галерэя партрэтаў, сярод якой карціны С. Бакаловіча, Г. Семірадскага, копіі Караваджа, Айвазоўскага, Кандраценкі, Лампі.
У час будаўніцтва палаца паркабудаўніком Ф. Шанёрам быў высаджаны новы парк у англійскім пейзажным стылі, за ім — пладовы сад і фазанавая ферма. У парку былі адкрытыя газоны, сажалкі. Гатычную стылявую аўру сядзібнаму комплексу стварала ўязная брама, магутны гаспадарчы комплекс з броварам, стайнямі, свіранамі, які быў вынесены за межы рэпрэзентатыўнай часткі сядзібы. У стылі французскага рэнесансу вырашаны і двухпавярховы флігель сядзібы.
Пасля рэвалюцыі 1917 г. палац разрабавалі, пазней тут зрабілі дзіцячы дом, што зберагло яго ад канчатковага разбурэння сялянска-пралетарскімі масамі. Па Другой сусветнай вайне арганізавалі сельска-гаспадарчую вучэльню. У 2008 г. пачалася рэстаўрацыя сядзібнага дома.
Крыніца:
А.М. Кулагін
Эклектыка
Мінск, Ураджай, 2001