Выбраныя здымкі
Фрагмент Фота © Вадзім Шорах |
Форт літары А быў пабудаваны ў 1911-1915 гадах каля вёскі Казловічы, прыкладна за 4 кіламетры на поўнач ад Брэсцкай крэпасці. Форт складаецца з галоўнае часткі, якая ўяўляе сабой галерэю даўжынёй каля 200 метраў з некалькімі казематамі. Гэтая галерэя падземным ходам даўжынёй 80 метраў злучаецца з капанірам перакрыжаванага агню на 6 амбразураў. Капанір мае таксама асобны ўваход з сухога (не запоўненага вадою) рва форта і прастрэльвае гэты роў. У галоўную частку форта вядуць яшчэ чатыры ўваходы, з яе на верх вала выходзяць дзве шахты назіральных пастоў. Апрача таго форт мае тры назіральныя пасты, уваходы ў якія зробленыя проста з валоў (2 на ўнутраным валу і 1 на знешнім).
У форце прадугледжаныя вентыляцыйныя шахты і калодзежы. Па грэбню ўнутранага вала ідзе бетаніраваная трэншэя для стралкоў, якая прыкрывае верх больш нізкага знешняга вала, а ўваход у сухі роў (прастора паміж валамі) прыкрывае пабудаваны з бетонных блокаў асобны капанір. Што тычыцца дарогі ва ўнутраны двор форта, то яе кантралююць невялікія бетонныя збудаванні з байніцамі.
У савецкія часы форт літары А выкарыстоўваўся ў якасці бомбасховішча і быў трохі перапланаваны. Чарцёж паказвае першапачатковую планіроўку, якая неістотна адрозніваецца ад сучаснай. На разрэзе бачная вертыкальная будова форта і падземнага хода, а на агульным дробнамасштабным плане – абводы валоў і размяшчэнне ў іх бятонных збудаванняў. Стрэлкамі на ім паказаныя накірункі агню пабудоў царскага часу.
У 1940-1941 гадах на форце быў узведзены вузел абароны 62-га Брэст-Літоўскага ўмацаванага раёна, які складаецца з чатырох дотаў пры падтрымцы аднаго дапаможнага (які на чарцяжу не прадстаўлены). Апрача таго, адзін з гэтых дотаў на чарцяжы перанесены крыху бліжэй да вала (з-за недахопу месца на аркушы), а яго сапраўднае месцазнаходжанне паказанае на агульным плане.
У наш час галоўныя ўваходы ў форт літары А зачыненыя, але ўнутр можна трапіць праз капанір. Апрача таго, на тэрыторыі форта размешчаны заказнік “Барбастэла”, часам яго наведваюць памежнікі (форт знаходзіцца ў памежнай зоне, але хадзіць там не забаронена). У капаніры звычайна зімуюць кажаны, на зарослых валах трапляюцца вавёркі, часам нават зайцы, такім чынам заказнік там зроблены не дарма.
Пры наведванні ўнутраных памяшканняў трэба мець добрае асвятленне і ўважліва глядзець пад ногі і навокал, але нічога асабліва небяспечнага там няма. Наведваць форт лепей групай, пры сабе трэба мець пашпарт на выпадак сустрэчы з памежнікамі.
У форце прадугледжаныя вентыляцыйныя шахты і калодзежы. Па грэбню ўнутранага вала ідзе бетаніраваная трэншэя для стралкоў, якая прыкрывае верх больш нізкага знешняга вала, а ўваход у сухі роў (прастора паміж валамі) прыкрывае пабудаваны з бетонных блокаў асобны капанір. Што тычыцца дарогі ва ўнутраны двор форта, то яе кантралююць невялікія бетонныя збудаванні з байніцамі.
У савецкія часы форт літары А выкарыстоўваўся ў якасці бомбасховішча і быў трохі перапланаваны. Чарцёж паказвае першапачатковую планіроўку, якая неістотна адрозніваецца ад сучаснай. На разрэзе бачная вертыкальная будова форта і падземнага хода, а на агульным дробнамасштабным плане – абводы валоў і размяшчэнне ў іх бятонных збудаванняў. Стрэлкамі на ім паказаныя накірункі агню пабудоў царскага часу.
У 1940-1941 гадах на форце быў узведзены вузел абароны 62-га Брэст-Літоўскага ўмацаванага раёна, які складаецца з чатырох дотаў пры падтрымцы аднаго дапаможнага (які на чарцяжу не прадстаўлены). Апрача таго, адзін з гэтых дотаў на чарцяжы перанесены крыху бліжэй да вала (з-за недахопу месца на аркушы), а яго сапраўднае месцазнаходжанне паказанае на агульным плане.
У наш час галоўныя ўваходы ў форт літары А зачыненыя, але ўнутр можна трапіць праз капанір. Апрача таго, на тэрыторыі форта размешчаны заказнік “Барбастэла”, часам яго наведваюць памежнікі (форт знаходзіцца ў памежнай зоне, але хадзіць там не забаронена). У капаніры звычайна зімуюць кажаны, на зарослых валах трапляюцца вавёркі, часам нават зайцы, такім чынам заказнік там зроблены не дарма.
Пры наведванні ўнутраных памяшканняў трэба мець добрае асвятленне і ўважліва глядзець пад ногі і навокал, але нічога асабліва небяспечнага там няма. Наведваць форт лепей групай, пры сабе трэба мець пашпарт на выпадак сустрэчы з памежнікамі.
Вадзім Шорах,
па матэр’ялах даследчае групы “Крапіва”