Zespół pałacowo-parkowy Czapskich | Przyłuki

Więcej zdjęć (34) >>

Zespół pałacowy w dawnym majątku ziemskim

Pałac w Przyłukach został zbudowany na terenie majątku w pierwszej połowie XIX wieku przez ówczesnych właścicieli – Stetkiewiczów lub Iwanowskich. Następni właściciele – Otto i Ludwika Horwattowie około 1851 roku przebudowali pałac w stylu neogotyckim, jednak spłonął on w 1868 roku. W 1872 roku majątek kupił hrabia Emeryk Czapski i odbudował go również w stylu neogotyckim, ale ze znacznymi zmianami.

Swoje dzieciństwo spędziła w Przyłukach pisarka Maria Czapska (wnuczka Emeryka, córka ostatniego właściciela majątku – Jerzego) i opisała ten okres w znanej książce „Europa w rodzinie”. W Przyłukach urodził się także brat Marii, wybitny malarz i publicysta Józef Czapski (1896-1994), jedna z czołowych postaci polskiej emigracji we Francji po II wojnie światowej.

Pałac pozostał w ręku Czapskich do 1921 roku. W latach 1921-41 służył jako dom wypoczynkowy. W 1944 roku wysadzony w powietrze przez Niemców, został odbudowany w latach 50 XX wieku i obecnie jest siedzibą instytutu hodowli roślin.

Pałac wzniesiony na wysokim brzegu rzeki Ptycz jest budynkiem dwukondygnacyjnym, zbudowanym na planie prostokąta. Fasada zaakcentowana jest bogato zdobionym dwukondygnacyjnym ryzalitem z ostrołukowymi otworami obramowanymi pilastrami i niewysoką attyką.

W elewacji ogrodowej ryzalit jest pięcioboczny i trójkondygnacyjny. Na rogach budynku znajdują się ośmioboczne wieżyczki zwieńczone krenelażem. Przy północnym szczycie wznosi się dobudowana po 1886 roku trójkondygnacyjna wieża na planie kwadratu z niskim dachem namiotowym. Do południowego szczytu pałacu przylega dobudowany po II wojnie światowej parterowy pawilon na planie litery „L”.

Pałac otacza jeden z najstarszych na Białorusi parków, założony w drugiej połowie XVIII wieku, typu krajobrazowo-regularnego, o powierzchni 4,5 ha. Zachowały się cztery tarasy części regularnej parku na stromym zboczu opadającym ku rzece Ptycz.

Na skraju parku, obok budynków współczesnych, stoją dawne budynki administracji majątku. W pewnym oddaleniu od parku i pałacu, za dużym stawem, znajduje się zespół budynków gospodarczych, między innymi oficyna, stajnia i browar.

Grzegorz Rąkowski
„Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi”, Burchard Edition, Warszawa 1997
(A.O.)