Zespół dworsko-parkowy | Błoń

Więcej zdjęć (24) >>

Zespół dworski w dawnym majątku ziemskim

Zachował się tu jeden z najstarszych na Białorusi dworów drewnianych, zbudowany około 1745 roku w rodzinnym majątku przez księdza Józefa Bakę (1707-1780) jezuitę, słynnego misjonarza, kaznodzieję, literata i profesora Akademii Wileńskiej, z przeznaczeniem na siedzibę misji jezuickiej, założonej tu przez niego w 1741 roku.

Ksiądz Baka był autorem licznych broszur dewocyjnych i poezji. Swą twórczość literacką traktował jako środek pomocniczy dla propagowania religijności. Głównie działał wśród drobnej szlachty, mieszczan i ludu wiejskiego. Ksiądz Baka był przełożonym misji w Błoniu w latach 1741-57, w 1768 roku wyjechał na stałe do Wilna, a później do Warszawy, gdzie zmarł.

Po I rozbiorze Polski i kasacie zakonu jezuitów dobra przeszły na własność Ponińskich, a potem w ręce Ossowskich, rodziny senatorskiej wywodzącej się z Wielkopolski.

W 1868 roku, po konfiskacie dóbr prawowitym właścicielom za udział w Powstaniu Styczniowym, majątek otrzymał rosyjski urzędnik Józef (Osip) Bończa-Osmołowski. Jego syn Anatol (1857-1930), następny właściciel Błonia, był członkiem socjaldemokratycznej organizacji „Czarny Podział”. Usunięty z uniwersytetu petersburskiego, wraz z żoną Barbarą Wachowską kontynuował swą działalność polityczną w rodzinnym majątku, w latach 1901-04 przebywał na zesłaniu, a w latach 1905-07 był aktywnym uczestnikiem rewolucji, za co w 1908 roku był sądzony razem z całą rodziną.

W Błoniu urodził się syn Anatola, Gleb Bończa-Osmołowski (1890-1943), znany radziecki antropolog i archeolog.

Parterowy dwór na planie wydłużonego prostokąta, jak większość starych siedzib ziemiańskich, jest niemal pozbawiony podmurówki. Środek fasady akcentuje czterokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym frontonem z półkolistym oknem.

W trzech narożach znajdują się płytkie wnęki flankowane dwiema kolumnami identycznymi jak w portyku. Obramienia okien we wnękach są bogato zdobione. Przy elewacji szczytowej z lewej strony znajduje się niewielki ganek.

Zachował się dawny układ wnętrz z centralnym westybulem i dwiema dużymi salami w szczytowych częściach budynku.

Obecnie mieści się tu muzeum historyczne. Dwór otacza nieduży park krajobrazowy na rzeką Citewką.

Grzegorz Rąkowski
„Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi”, Burchard Edition, Warszawa 1997
(A.O.)