Zespół pałacowo-parkowy Wysłouchów | Pirkowicze

Więcej zdjęć (39) >>

W miejscu obecnego dworu ponad 500 lat temu stał dwór rodziny Turów. Niewiele o nim wiadomo, ale raczej był skromny. W XVI wieku właściciel majątku, biskup Cyryl Terlecki wzniósł "dwór z drewna starego, okazały i warowny". Został on zniszczony w dużym stopniu w czasie wojen kozackich lub szwedzkich.

Obecny dwór wybudował w końcu XVIII wieku Zenon Wysłouch, podkomorzy brzeski (1727-1805), a ukończył budowę jego syn, Wiktor (1767-1840). Dwór otaczał piękny park widokowy z cennym starodrzewem. Na osi dworu aleja prowadziła od strony frontu do cerkwi, a do malowniczego układu sadzawki, kanału, altany na wyspie i ogrodu z drugiej strony.

Dwór w stylu klasycystycznym, na planie szerokiego prostokąta. Część środkowa frontu zaznaczona pilastrami i zwieńczona trójkątnym szczytem. Na czterokolumnowym portyku wsparty obszerny balkon. Środkowa część elewacji tylnej zaznaczona trójściennym ryzalitem, również z portykiem czterokolumnowym i balkonem. Dach czterospadowy podbity gontem. W końcu XIX wieku portyki zlikwidowano, zastępując je z przodu drewnianym gankiem, z tyłu tarasem. W 1906 roku w czasie remontu dachu wymieniono gonty na blachę cynkową. Także zmieniono szczyt na bardziej ozdobny, w stylu renesansu i umieszczono na nim napis: "Certa pro iustitia AD 1906". Budynek był ozdobiony skromnymi gzymsami międzykondygnacyjnym i podokiennymi.

Koło dworu znajdował się zabytkowy lamus, drewniany, podpiwniczony, piętrowy. W górnej kondygnacji otaczał go balkon i kolumnada wspierająca dach. Oprócz pomieszczeń gospodarczych, mieściły się w nim pokoje gościnne. W głębi parku stała zabytkowa wędzarnia w kształcie piętrowej wieży, nakryta wysokim, gontowym dachem. Ściany zdobiła bogata dekoracja z rzeźbionego drzewa.

Park dworski zajmował powierzchnię 16 ha. Pieknie zagospodarowany alejkami, gazonami, kwietnikami, altanami utworzonymi przez drzewa. Alejki urozmaicały ozdobne mostki. Cenne starodrzewy obejmowały białodrzew, lipy, klony, graby, kasztany, świerki. Od wielkich drzew odcinały się różnorodne kwitnące krzewy, trawniki, rabaty.

Majątek do 1939 roku pozostał w rękach rodziny Wysłouchów. Ostatnim właścicielem był Antoni Wysłouch (1864-1940) i jego syn, Stanisław (1901-1991).

Po wojnie plan zabudowy zmieniono, dobudowując do dworu nowe skrzydła na potrzeby istniejącej tam szkoły-sanatorium. Oryginalny układ wodny nie funkcjonuje, park jest zdziczały. Teren parku zajmują brzydkie, prowizoryczne budowle o niewiadomym przeznaczeniu. W roku 2003 szkoła przystąpiła do remontu obiektu. Dach został zdjęty.

Najcenniejsze wyposażenie dworu - dokumenty, kroniki i książki zawierające kilkaset lat historii Pirkowicz i Polesia zostały spalone w roku 1940.

Anna Ostrowska