Dwór Achmatowiczów | Teniukowszczyzna

Dwór Teniukowszczyzna

Dwór Teniukowszczyzna był położony nad rzeczką Jakuńką, pomiędzy stacją kolejową Juraciszki a wsią Czerniele. Były to tereny dawnego powiatu oszmiańskiego, a przed II wojną światową lidzkiego. Obecnie jest to rejon Iwie na Grodzieńszczyźnie. Dwór i majątek zostały nabyte w drodze licytacji przez majora Machmeta (Macieja) Achmatowicza. Poprzednim ich właścicielem był Bolesław Dmochowski syn Kazimierza.

Według aktu wieczystego nr 41z 20 marca 1869 roku wydanego przez Wileńska Izbę Karnego i Cywilnego Sądu, powierzchnia majątku wynosiła 1057 dziesięcin (ok. 1163 ha ) i 709 sążni (ok. 1513 ha ). Natomiast według wcześniejszych pomiarów z 30 września 1837 roku miała ona 2345 morgów (ok. 1313 ha ) 15 prętów kwadratowych (ok. 73 ha ) ziemi ornej, łąk, lasu, pastwisk i ogrodu.

16 czerwca 1869 roku Maciej Achmatowicz zwrócił się do Powiatowego Sądu w Oszmianie o oficjalne wprowadzenie go w posiadanie tej posiadłości. Wprowadzenie odbyło się 27 czerwca 1869 rroku w obecności mieszkańców okolicznych wsi, których poinformowano o zmianie właściciela. Po śmierci pierwszego właściciela Macieja Achmatowicza majątek na podstawie testamentu (datowanym 29 września 1898 roku) przeszedł w posiadanie jego syna Aleksandra. Aleksander Achmatowicz jeszcze za życia (09 grudnia 1920 roku) podzielił w równych częściach ten rodowy majątek pomiędzy swoich synów Konstantego i Osmana, których zobowiązał do spłacenia córek Heleny i Tamary. Osman Achmatowicz swój udział zamienił z bratem Aleksandrem, który nazwał go Muslimowo.

Rodzina Achmatowiczów herbu Kotwica, odnoga rodu książąt Jaszuńskich pochodzących z rodziny chańskiej, była wśród okolicznych mieszkańców bardzo szanowana i ceniona. Aleksander Achmatowicz senior, kolega szkolny Bronisława i Józefa Piłsudskich był prawnikiem, inicjatorem utworzenia Pułku Tatarskich Ułanów im. Mustafy Achmatowicza w Wojsku Polskim, senatorem w II Rzeczpospolitej. Ostatni właściciel majątku Konstanty (Kerim), podobnie jak jego bracia, absolwent Korpusu Paziów w Petersburgu, był sędzią. Studia prawnicze ukończył na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Majątek Teniukowszczyzna był dzierżawiony – ostatnim dzierżawcą był Robert Stecki.

Konstanty Achmatowicz w lipcu 1940 roku został aresztowany na polecenie NKWD i w czerwcu 1941 roku wywieziony w głąb Związku Sowieckiego. Wszelki ślad po nim zaginął. W 1939 r. po wkroczeniu Armii Czerwonej na wschodnie tereny Polski w majątku Teniukowszczyzna utworzono ośrodek maszynowy. Oficjalnie potomkowie Konstantego Achmatowicza nigdy nie zrzekli się praw własności do swego majątku.

Przygotowała Teresa (Mira) Achmatowicz-Szmajke, córka Konstantego Achmatowicza i Aliny z domu Tabeńskiej