Церабунь - фота і помнікі

Церабунь

Вёска Церабунь знаходзіцца ў Клейнікаўскім сельсавеце Брэсцкага раёна, за 16 км на паўночны захад ад Брэста. У 1430 г. Церабунскі двор належаў Кучукам, але неўзабаве апынуўся ў ліку каралеўскіх ўладанняў. У 1483 г. кароль Казімір перадаў Церабунскі двор Солтану Аляксандравічу, але хутка двор зноў вяртаецца ў каралеўскія ўладанні. У 1536 г. каралеўскі прывілей на Церабунь атрымаў Іван Шуйскі. У 1566 г. Церабунь запісана за панам Гнаенскім, другім мужам Марыны Багданаўны Шуйскай, удавы па Івану Шуйскаму. З 1580 г. маёнтак знаходзіўся ва ўласнасці Мануіла, а з 1609 г. Яна Шуйскага, які пабудаваў у сваім маёнтку уніяцкую царкву (захавалася як праваслаўная, тэрытарыяльна знаходзіцца паміж суседнімі вёскамі Шумакі і Кацельня-Баярская, але юрыдычна прыход лічыцца церабунскім) і мураваны замак, які быў узведзены каля месца ўпадзення р. Лясной у р. Буг. 

Праабражэнская царква 1609 г. Знаходзіцца паміж вёскамі Шумакі і Кацельня-Баярская, бліжэй да апошняй на левым беразе рэчкі ЛяснаяФота © Кузіч Мікола | Дата фота здымкі: 2006/09/16

Пасля 3-га падзелу Рэчы Паспалітай (1795 г.) у складзе Расійскай імперыі, у Слонімскай, з 1797 г. — у Літоўскай, з 1801 г. — у Гродзенскай губерні. У вайну 1812 г. пры пераправе цераз раку Лясная каля вёсак Церабунь, Вістычы і Клейнікі, адбылася бітва, у выніку якой загінулі 2 тыс. французскіх і 1 тыс. расійскіх салдат. З 1876 г. вёска (27 двароў, 163 жыхары) у Матыкальскай воласці Брэсцкага павета; маёнткам валодаў граф Ксаверый Грабоўскі, тут меліся вінакурны завод, 2 карчмы, штогод адбывалася ярмарка. Дзейнічала царкоўна-прыходская школа. У 1905 г. сяло (47 жыхароў) і фальварак Урсын-Нямцэвічаў са Скокаў (5 жыхароў) у Матыкальскай воласці Брэсцкага павета. 

р. Лясная каля ЦерабуніФота © Грода Надзея

Паводле Рыжскай мірнай дамовы 1921 г. ў складзе Польшчы, у Матыкальскай гміне Брэсцкага павета Палескага ваяводства. На 30.9.1921 г. 16 двароў, 79 жыхароў. З верасня 1939 г. ў складзе БССР. У 1940 г. адкрыта 7-гадовая школа. У 1940 г. 32 двары, 117 жыхароў. У Другую сусветную вайну загінулі б вяскоўцаў. Паводле перапісаў 1959 г. — 130, 1970 г. — 93 жыхары, 1997 г. - 99 гаспадарак, 180 жыхароў, 2005 г. - 88 гаспадарак, 171 жыхар. У вёсцы захаваліся фрагменты былой сядзібы Грабоўскіх, якая была перабудавана ў паваенны час і цалкам змяніла свой гістарычны выгляд.

Крыніца:
1. Гарады і вёскі Беларусі, Энцыклапедыя, Том З 
БРЭСЦКАЯ ВОБЛАСЦЬ, кніга І 
Мінск, «БЕЛАРУСКАЯ ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ», 2006
2. Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Брэсцкага раёна
БЕЛТА, 1998
3. А. Т. Федорук
Старинные усадьбы Берестейщины
Мінск, «БЕЛАРУСКАЯ ЭНЦЫКЛАПЕДЫЯ», 2004