Жухавічы Вялікія - фота і помнікі

Гісторыя Вялікіх Жухавічаў

Вялікія Жухавічы ўпамінаецца ў дакументах сярэдзіны XV ст. У 1449 г. Мікалай Няміровіч атрымаў ад вялікага князя Літоўскага Казіміра двор (маёнтак) Жухавічы. Потым маёнтак належаў А.I. Хадкевічу, пры Жыгамонце перайшоў ва ўласнасць Іллінічаў. У 1568 г. Жухавічы перайшлі ва ўласнасць Радзівілаў.

У 1745 г. пабудавана прыходская Петрапаўлаўская царква. У 1750 г. ў Жухавічах 81 дым, карчма, млын. У 1777 г. фальварак Жухавічы складалі: двор Жухавічы, сёлы Вялікія Жухавічы і Кожава. Усяго 151 дым. У 1799 г. у складзе фальварка двор Жухавічы і сяло Вялікія Жухавічы. У XIX — пачатку XX ст. Вялікія Жухавічы — цэнтр Жухавіцкай воласці Навагрудскага павета Мінскай губерні. У 1839 г. у вёсцы 102 двары, 524 дзесяціны зямлі. У 1858 г. 100 двароў прыгонных сялян, 586 жыхароў. Вёска адносілася да маёнтка Жухавічы, належала князю П. Вітгенштэйну.

У 1897 г. у вёсцы 146 двароў, 1220 жыхароў. Тут знаходзілася ўправа, хлебазапасны магазін, карчма. У 1863 г. адкрыта царкоўна-прыходская школа. У пачатку 80-х гадоў XIX ст. яна перайменавана ў народнае вучылішча. З сакавіка 1918 г. уваходзіць ц склад абвешчанай БНР. У 1921—1939 гг. вёска ў Жухавіцкай гміне Нясвіжскага, з 1926 г. Стаўбцоўскага павета Навагрудскага ваяводства Польшчы. У верасні 1921 г. 177 двароў, 971 жыхар, у фальварку 32 жыхары. У 1920-я гады на землях былога маёнтка пасяліліся 17 каланістаў — асаднікаў, якім улады перадалі таксама прымусова адабраную ў сялян сервітутную пашу. У канцы 1920-х гадоў польскія ўлады правялі камасацыю (хутарызацыю) сялянскіх гаспадарак. У гэты час у Вялікіх Жухавічах працаваў млын, прыватны і кааператыўны магазін, прадуктовая лаўка, кааператыўная ашчадна-крэдытная каса (каса Стэфчыка), паштовае аддзяленне. У асадзе Жухавічы працавала сыраварня, існавала польская 6-класная, агульнаадукацыйная школа 2-й ступені. Пры школе мелася хата-чытальня.

У 1927 г. у Жухавічах працаваў кружок таварыства беларускай школы (старшыня А. Грушэўскі). За 1927 г. кружок паставіў 14 спектакляў (у тым ліку «Паўлінку»). У 1931 г. 971 жыхар, паштовае агенцтва. З 12.10. 1940 г. вёска Вялікія Жухавічы (214 двароў, 1104 жыхары) — цэнтр сельсавета Мірскага, з 17.12.1956 г. Карэліцкага раёна Баранавіцкай, з 8.1.1954 г. Гродзенскай вобласці. У другую сусветную вайну загінулі 16 жыхароў вёскі. Працавала сямігадовая школа, клуб, бібліятэка. 12.3.1948 г. арганізаваны калгас «Шлях да камунізму». З 12.2.1951 г. Вялікія Жухавічы ў калгасе «Перамога». З 12.3.1979 г. ў складзе калгаса імя Жалезняковіча. Вялікія Жухавічы — радзіма паэта У.А. Варавы і вучонага I.Л. Марцінеўскага.

На 1.1. 2000 г. 249 двароў, 603 жыхары.

Крыніца:
Памяць. Карэліцкі раён
Мінск. Белта. 2000