Выбраныя здымкі
Касцёл Святога Міхала Арханёла ў Навагрудку Фота © Кузіч Мікола | Дата: 10.05.2008
Інтэр\'ер Фота © К. Шастоўскі | Дата: 10.05.2008
Галоўны фасад Фота © К. Шастоўскі | Дата: 10.05.2008
У цэнтры горада, амаль побач з Домам-музеем Адама Міцкевіча, стаіць касцёл Міхала Архангела — былога кляштара дамініканцаў. Касцёл заснаваны ў 1624 г. ваяводам віленскім Крыштофам Хадкевічам. Лічыцца, што праз 100 гадоў на месцы старога драўлянага касцёла дамініканцы самі змуравалі новы храм у стылі сталага барока — велічную трохнефавую базіліку без трансепта з двухвежавым фасадам-нартэксам. Гэта адбылося да 1724 г. — дата кансекрацыі касцёла ў гонар Міхаіла Архангела.
У 1751 г. касцёл пацярпеў ад пажару, але хутка быў адноўлены.
3 паўднёвага боку ад касцёла ў 1829 г. была ўзведзена мураваная двух'ярусная званіца, якую можна бачыць на старых літаграфіях. Да нашага часу яна не захавалася.
У 1831 г. зноў гарэў і пасля рамонту набыў рысы позняга класіцызму: больш пакаты двухсхільны дах са спрошчаным трохвугольным франтонам на галоўным фасадзе. Па гарызанталі галоўны фасад падзелены на два ярусы антаблементам на ўзроўні карнізаў бакавых нефаў, што надае яму візуальную важкасць і прысадзістасць. Вертыкальныя ордэрныя чляненні фасада не адпавядаюць структуры базілікі, што падкрэслівае яго кампазіцыйную самастойнасць. Сціпласць і сухаватасць малюнка моцна змененага фасада кантрастуюць з брутальнай барочнай сакавітасцю пластыкі інтэр'ера.
Асаблівасцю архітэктонікі касцёла з'яўляецца надзвычай выцягнуты прэсбітэрый з паўкруглым алтарным завяршэннем, па даўжыні амаль роўны базіліцы, ад якой аддзелены спаранымі падпружнымі аркамі і ўзмоцненымі апорнымі слупамі. Прастора цэнтральнага нефа перакрыта цыліндрычным скляпеннем з распалубкамі на адзінкавых падпружных арках, дэкараваным ляпнымі кесонамі і паліхромнымі роспісамі, якія захаваліся часткова. У інвентары касцёла ад 23. 12. 1804 г. даецца апісанне шыкоўнай аздобы інтэр'ера святыні: разьбяных алтароў, стукавай лепкі, падлогі з мармуровых плітак. На хорах былі адмысловыя арганы з 11 галасамі і 3 мяхамі.
Па баках вімы прэсбітэрыя знаходзяцца вялікія памяшканні сакрыстый. 3 поўначы да касцёла прылягаў двухпавярховы П-падобны кляштарны корпус. Пры ім у 1797—1831 гг. існавала школа, дзе ў 1807—1815 гг. вучыўся Адам Міцкевіч. Увесь комплекс быў абнесены мураванай агароджай. У 1853 г. кляштар быў зачынены, касцёл перароблены ў парафіяльны і яшчэ раз перабудаваны.
Пасля вайны 1941-44 гг. храм быў закрыты, выкарыстоўваўся пад склад і паступова разбураўся. У наш час, пасля шматгадовага занядбання гэты выдатны помнік беларускага сакральнага дойлідства адноўлены і дзейнічае па прызначэнні.
У 1751 г. касцёл пацярпеў ад пажару, але хутка быў адноўлены.
3 паўднёвага боку ад касцёла ў 1829 г. была ўзведзена мураваная двух'ярусная званіца, якую можна бачыць на старых літаграфіях. Да нашага часу яна не захавалася.
У 1831 г. зноў гарэў і пасля рамонту набыў рысы позняга класіцызму: больш пакаты двухсхільны дах са спрошчаным трохвугольным франтонам на галоўным фасадзе. Па гарызанталі галоўны фасад падзелены на два ярусы антаблементам на ўзроўні карнізаў бакавых нефаў, што надае яму візуальную важкасць і прысадзістасць. Вертыкальныя ордэрныя чляненні фасада не адпавядаюць структуры базілікі, што падкрэслівае яго кампазіцыйную самастойнасць. Сціпласць і сухаватасць малюнка моцна змененага фасада кантрастуюць з брутальнай барочнай сакавітасцю пластыкі інтэр'ера.
Асаблівасцю архітэктонікі касцёла з'яўляецца надзвычай выцягнуты прэсбітэрый з паўкруглым алтарным завяршэннем, па даўжыні амаль роўны базіліцы, ад якой аддзелены спаранымі падпружнымі аркамі і ўзмоцненымі апорнымі слупамі. Прастора цэнтральнага нефа перакрыта цыліндрычным скляпеннем з распалубкамі на адзінкавых падпружных арках, дэкараваным ляпнымі кесонамі і паліхромнымі роспісамі, якія захаваліся часткова. У інвентары касцёла ад 23. 12. 1804 г. даецца апісанне шыкоўнай аздобы інтэр'ера святыні: разьбяных алтароў, стукавай лепкі, падлогі з мармуровых плітак. На хорах былі адмысловыя арганы з 11 галасамі і 3 мяхамі.
Па баках вімы прэсбітэрыя знаходзяцца вялікія памяшканні сакрыстый. 3 поўначы да касцёла прылягаў двухпавярховы П-падобны кляштарны корпус. Пры ім у 1797—1831 гг. існавала школа, дзе ў 1807—1815 гг. вучыўся Адам Міцкевіч. Увесь комплекс быў абнесены мураванай агароджай. У 1853 г. кляштар быў зачынены, касцёл перароблены ў парафіяльны і яшчэ раз перабудаваны.
Пасля вайны 1941-44 гг. храм быў закрыты, выкарыстоўваўся пад склад і паступова разбураўся. У наш час, пасля шматгадовага занядбання гэты выдатны помнік беларускага сакральнага дойлідства адноўлены і дзейнічае па прызначэнні.
Літ.:
Т.В. Габрусь
Мураваныя харалы.
Мінск, "Ураджай", 2001
Тамара Габрусь
"Памяць", Наваградзкі раён.
Мінск, "Беларусь", 1996