Выбраныя здымкі
Фота © Базіль Бурдзін |
Фота © Базіль Бурдзін |
Фота © Базіль Бурдзін |
Татары ў Навагрудку ўпершыню ўзгадваюцца ў дакументах за 1488 г. Татарскія сем'і, якія пасяліліся на Навагрудчыне, прадстаўлялі, у асноўным, плямёны джалаір і барын. Яны ў выпадку ваеннай неабходнасці збіраліся ў апалчэнне і складалі асобны ваенны аддзел - Навагрудскі сцяг.
Можна меркаваць, што прыкладна ў пачатку XVI ст. з'явіліся ў Навагрудку і татарскія могілкі. Хутчэй за ўсё, яны размяшчаліся на тым жа месцы, што і сёння, бо татарскія сем'і сяліліся ў гарадах, як правіла асобнымі кварталамі (слабодамі). У Навагрудку - гэта раён сучасных вуліц Спартовая і Інтэрнацыянальная (раней - вул. Татарская).
У другой палове ХІХ ст. на могілках з'явіліся помнікі, выкананыя не толькі з каменю, але і ў выглядзе абеліскаў. Тэксты на помніках сталі падавацца акрамя традыцыйнага арабскага пісьма яшчэ і на рускай мове. У 1920-1930-х гадах, калі Навагрудчына былы ў складзе Польшчы, на помніках з'явіліся тэксты на польскай мове.
З адкрыццём у сярэдзіне 1950-х гадоў новых агульнагарадскіх могілак, пэўная колькасць татар-мусульман была пахавана на іх. Аднак пахаванні працягваліся і на татарскіх могілках Навагрудка, а таксама на татарскіх могілках каля в. Лоўчыцы, дзе знаходзіцца святая для беларускіх мусульман магіла пастушка Контуся. У пачатку 1990-х гадоў вакол могілак была ўстаноўлена новая металічная агароджа. Агульная плошча татарскіх могілак складае сёння 1,4 га. На іх захавалася каля 1800 надмагільных помнікаў, старэйшы з якіх датуецца пачаткам ХІХ ст.
Можна меркаваць, што прыкладна ў пачатку XVI ст. з'явіліся ў Навагрудку і татарскія могілкі. Хутчэй за ўсё, яны размяшчаліся на тым жа месцы, што і сёння, бо татарскія сем'і сяліліся ў гарадах, як правіла асобнымі кварталамі (слабодамі). У Навагрудку - гэта раён сучасных вуліц Спартовая і Інтэрнацыянальная (раней - вул. Татарская).
У другой палове ХІХ ст. на могілках з'явіліся помнікі, выкананыя не толькі з каменю, але і ў выглядзе абеліскаў. Тэксты на помніках сталі падавацца акрамя традыцыйнага арабскага пісьма яшчэ і на рускай мове. У 1920-1930-х гадах, калі Навагрудчына былы ў складзе Польшчы, на помніках з'явіліся тэксты на польскай мове.
З адкрыццём у сярэдзіне 1950-х гадоў новых агульнагарадскіх могілак, пэўная колькасць татар-мусульман была пахавана на іх. Аднак пахаванні працягваліся і на татарскіх могілках Навагрудка, а таксама на татарскіх могілках каля в. Лоўчыцы, дзе знаходзіцца святая для беларускіх мусульман магіла пастушка Контуся. У пачатку 1990-х гадоў вакол могілак была ўстаноўлена новая металічная агароджа. Агульная плошча татарскіх могілак складае сёння 1,4 га. На іх захавалася каля 1800 надмагільных помнікаў, старэйшы з якіх датуецца пачаткам ХІХ ст.
Літ.:
Мікалай Гайба
Могілкі і пахаванні ў Навагрудку
Мінск, 2000