Выбраныя здымкі
Сту.08 Фота © Андрэй Кузьмін |
Сту.08 Фота © Андрэй Кузьмін |
Фота © Андрэй Кузьмін | Дата: 31.07.2012
Замкавая гара (Замак, Нікольская гара) – гарадзішча на пляцоўцы берагавога плата ракі Сож (каля сутоку Сажа з ручаём). Менавіта там ў канцы 11-13 ст. быў дзядзінец старажытнага Крычава. Упершыню археалагічныя раскопкі на гарадзішчы распачаў чыноўнік па асабліва важных даручэннях пры магілёўскім губернатары Сямён Галкоўскі ў 1892 годзе. А больш грунтоўна Замкавую гару пачалі даследваць з 1936 года, калі там правялі раскопкі А Ляўданскі і А. Каваленя.
Да сённяшняга дня афіцыйна ўскрыта 360 кв.м. плошчы. Выяўлены фрагменты драўляных жытлаў з печамі-каменкамі і печ на каменным апечку. Пабудовы, мяркуючы па ўскрытых участках, канцэнтраваліся ўздоўж вала. У культурных напластаваннях ХІІ-ХІІІ ст. знойдзены разнастайны ганчарны посуд, шыферныя прасліцы, шкляныя бранзалеты і пацеркі, гліняныя грузікі, металічныя ключы, замкі, нажы, наканечнікі стрэл і коп’яў, шмат касцей дзікай і свойскай жывёлы. Спачатку гарадзішча было ўмацавана вастраколам, пазней насыпаны кальцавы вал вышынёй 1,5 м з сценамі зрубнай канструкцыі, якія пазней згарэлі.
У культурных напластаваннях XIV-XVII ст. знойдзена шмат глінянага посуду, нажы, ключы, замкі, наканечнікі стрэл, арбалетныя балты, наканечнікі коп’яў, сякера-клявец, меч пачатку XIV ст., каменныя і чыгунныя ядры, разнастайная кафля, каменныя жорны, калекцыя манет, упрыгожанні, інструментарый.
У XIV-XVIII стст. тут існаваў замак. Комплекс умацаванняў складаўся з 5 (па іншай інфармацыі з 4) вежаў (Сярэдняя, Рагавая, Тайнічная, вежа-брама). Па легендзе, пад адной з іх знаходзіўся патаемны падземны ход у бок Сажа. На замкавым двары былі драўляная царква св. Міколы, дом дзяржаўцы, свірны, стайні, паграбы, жылыя будынкі служак, цэйхгауз для захоўвання пораху і рознай зброі.
Замак вытрымаў аблогі расійскіх войскаў у 1507, 1508, 1514, 1535, 1633 (тройчы), 1648, 1651, 1654, 1658, 1661, а таксама штурм у 1744 г. сялян-паўстанцаў. У час вайны з Расіяй 1654-67 замак моцна разбураны, а ў час працяглай аблогі войск рускіх ваявод Шарамецева і Шчарбатага знясілены гарнізон быў вымушаны здацца... У Паўночную вайну 1700-21 гг. замак канчаткова разбураны і адрадзіўся толькі перад 1744, калі змог вытрымаць штурмы паўстанцаў В. Вашчылы ў час Крычаўскага паўстання 1743-44 гг. У 1778 г. ваенныя тапографы зафіксавалі замак з палісадам на вяршыні вала і амаль засыпаны роў. Пасля 1780-х гг. ён страціў ваеннае значэнне.
На Замкавай гары захаваліся рэшткі абарончага вала, невялікія фрагменты ўмацаванняў (па іншай інфармацыі ўваход у патаемны падземны ход, што вёў ў бок ракі) Прызначэнне дакладна не вядома. Час ад часу “чорнымі капацелямі” вядуцца раскопкі.
Да сённяшняга дня афіцыйна ўскрыта 360 кв.м. плошчы. Выяўлены фрагменты драўляных жытлаў з печамі-каменкамі і печ на каменным апечку. Пабудовы, мяркуючы па ўскрытых участках, канцэнтраваліся ўздоўж вала. У культурных напластаваннях ХІІ-ХІІІ ст. знойдзены разнастайны ганчарны посуд, шыферныя прасліцы, шкляныя бранзалеты і пацеркі, гліняныя грузікі, металічныя ключы, замкі, нажы, наканечнікі стрэл і коп’яў, шмат касцей дзікай і свойскай жывёлы. Спачатку гарадзішча было ўмацавана вастраколам, пазней насыпаны кальцавы вал вышынёй 1,5 м з сценамі зрубнай канструкцыі, якія пазней згарэлі.
У культурных напластаваннях XIV-XVII ст. знойдзена шмат глінянага посуду, нажы, ключы, замкі, наканечнікі стрэл, арбалетныя балты, наканечнікі коп’яў, сякера-клявец, меч пачатку XIV ст., каменныя і чыгунныя ядры, разнастайная кафля, каменныя жорны, калекцыя манет, упрыгожанні, інструментарый.
У XIV-XVIII стст. тут існаваў замак. Комплекс умацаванняў складаўся з 5 (па іншай інфармацыі з 4) вежаў (Сярэдняя, Рагавая, Тайнічная, вежа-брама). Па легендзе, пад адной з іх знаходзіўся патаемны падземны ход у бок Сажа. На замкавым двары былі драўляная царква св. Міколы, дом дзяржаўцы, свірны, стайні, паграбы, жылыя будынкі служак, цэйхгауз для захоўвання пораху і рознай зброі.
Замак вытрымаў аблогі расійскіх войскаў у 1507, 1508, 1514, 1535, 1633 (тройчы), 1648, 1651, 1654, 1658, 1661, а таксама штурм у 1744 г. сялян-паўстанцаў. У час вайны з Расіяй 1654-67 замак моцна разбураны, а ў час працяглай аблогі войск рускіх ваявод Шарамецева і Шчарбатага знясілены гарнізон быў вымушаны здацца... У Паўночную вайну 1700-21 гг. замак канчаткова разбураны і адрадзіўся толькі перад 1744, калі змог вытрымаць штурмы паўстанцаў В. Вашчылы ў час Крычаўскага паўстання 1743-44 гг. У 1778 г. ваенныя тапографы зафіксавалі замак з палісадам на вяршыні вала і амаль засыпаны роў. Пасля 1780-х гг. ён страціў ваеннае значэнне.
На Замкавай гары захаваліся рэшткі абарончага вала, невялікія фрагменты ўмацаванняў (па іншай інфармацыі ўваход у патаемны падземны ход, што вёў ў бок ракі) Прызначэнне дакладна не вядома. Час ад часу “чорнымі капацелямі” вядуцца раскопкі.
Андрэй Кузьмін