Царква Святой Тройцы | Вольна

Больш фотаздымкаў (28) >>

Троіцкая царква ў вёсцы Вольна

Адным з самых па-мастацку дасканалых помнікаў віленскага барока гродзенска-слонімскага рэгіёну з'яўляецца уніяцкая Троіцкая царква ў в. Вольна, пабудаваная да 1768 г. (дата асвячэння) па фундацыі мясцовага шляхціца Дамаслоўскага пры кляштары базыльян, які існаваў тут з 1632 па 1839 г. У 1840 г. кляштар скасаваны і сюды пераведзены з Навагрудка жаночы манастыр (існаваў да 1873 г., калі быў далучаны да жаночага Спаса-Праабражэнскага манастыра у Мінску). У 1895 г. пасля капітальнага рамонту храм па-новаму асвячоны, да яго была прыпісана Свята-Казанская царква в. Задвея. Па сваёй архітэктоніцы і сакральнай сімволіцы храм тыпова уніяцкі — гэта трохнефавая базіліка з трансептам і двухвежавым фасадам. Цэнтральны неф і трансепт роўнавысокія і роўнашырокія і ўтвараюць у верхнім сячэнні правільны грэчаскі крыж, да якога па восі поўдзень—поўнач далучаны фасад-нартэкс і паўкруглая алтарная апсіда з вімай.

Ідэалагічна-праграмная аб'ёмна-прасторавая кампазіцыя храма, як і ў беразвецкай царкве, увянчана «каронаю» з чатырох фігурных франтонаў-«дыядэм». Увогуле тэктанічнае і пластычнае вырашэнне гэтых храмаў вельмі падобнае. Галоўны фасад вольнаўскай царквы таксама падзелены першай гарызантальнай цягай на ўзроўні карніза цэнтральнага нефа, што разам з моцна выяўленай тэлескапічнай будовай вежаў стварае надзвычай дынамічныя прапарцыянальныя суадносіны паміж яго часткамі.

Рэгіянальную адметнасць стылістыцы помніка надаюць ступеньчатыя контрфорсы, якія ўмацоўваюць галоўны і бакавыя фасады будынка. Яны выконваюць пэўную канструкцыйную функцыю, але ў большай ступені зрокава яшчэ больш падкрэсліваюць хвалістую глыбінна-прасторавую структуру галоўнага фасада і ствараюць на ім дадатковыя святлоценявыя эфекты. Вуглавыя контрфорсы пастаўлены пад вуглом 45° да плоскасці фасада. Выключна цікава, што гэты прыём і форма контрфорсаў непасрэдна запазычаны з шырока вядомага помніка беларускай готыкі (знаходзіцца ў суседняй в. Ішкалдзь) — Троіцкага касцёла, старэйшага за вольнаўскую царкву на 300 гадоў. Дзякуючы гэтаму вольнаўская царква з'яўляецца найбольш яркім прыкладам самастойнасці і нацыянальнай адметнасці віленскага барока. У інтэр'еры бакавыя нефы пераўтвораны ў невялікія травеі, цалкам падпарадкаваныя ядру кампазіцыі, а каля алтара трансфармаваны ў сакрыстыі. Алтар прасторава аддзелены скразной мураванай перагародкай у выглядзе спараных калон, аб'яднаных складана раскрапаваным антаблементам, які падтрымлівае дынамічную скульптурную групу анёлаў. У скразных праёмах адкрываецца шматпланавая прастора алтара.

Унутраная прастора 4 слупамі падзелена на 3 перакрытыя цыліндрычнымі скляпеннямі нефы, сярэдні з якіх пераходзіць у працяглую паўкруглуіо апсіду. Апошняя вылучана мураванай алтарнай перагародкай у выглядзе спараных калон, якія нясуць раскрапаваны антаблемент, на якім змешчана скульптурная група анёлаў. Алтар дэкарыраваны скульптурай, ляпнымі гірляндамі, вынасным тонкапрафіляваным карнізам. Перад алтарнай перагародай у пачатку 20 ст. пастаўлены драўляны 2-ярусны іканастас у рэтраспектыўна-рускім стылі 2-й палавіны 19 ст. Інтэр'ер упрыгожаны насычанай архітэктурнай пластыкай — раскрапоўкамі, пілястрамі з багатымі капітэлямі, кубкамі, фестонамі. У паўночнай сцяне зроблены ўсход на кафедру барочнага амбона, над балдахінам якога ўзвышаецца скульптура Майсея. У заходняй частцы залы знаходзяцца хоры на 2 слупах і крыпта, звязаныя з малітоўнай залай вітой лесвіцай паўднёва-заходняй вежы.

Крыніцы:
Т.В. Габрусь
Мураваныя харалы
Мінск, "Ураджай", 2001
А.М. Кулагін
Праваслаўныя храмы на Беларусі
Мінск, "Беларуская Энцыклапедыя", 2001