Выбраныя здымкі
Від ад р. Сэрвач Фота © К. Шастоўскі |
Цудатворная фігура Збаўцы прывезена ў Крывічы з трынітарскага кляштара ў Антокалі - прадмесьця Вільні Фота © К. Шастоўскі |
Інтэр\'ер Фота © К. Шастоўскі |
Ордэн трынітарыя (Св. Тройцы) заснаваны ў 1198 г. папам Інакенціем ІІІ з мэтай вызвалення нявольнікаў. У Рэчы Паспалітай трынітарыі з'явіліся ў канцы XVII ст. На Беларусі місіі ордэна асаджаны: у Берасці (1709), Воршы (1714), Маладзечна і Віцебску (1758), Крывічах (1770), Бабінавічах (1782), апошні ўжо пасля далучэння да Расейскай імперыі. Усе гэтыя былі кляштары зачынены пасля паўстання 1830—1831 гг. указам ад 19. 07. 1832 г.
Манахі-трынітарыі прыбылі ў Крывічы з Галіцыі, дзе іх кляштары былі зачыненыя аўстра-венгерскімі ўладамі. Тут іх прытулак разлічаны на 6 манахаў, спачатку драўляны, быў узведзены па фундацыі 1770 г. Андрэя Уладзіслава Укольскага, падкаморыя трокскага, і ягонай жонкі Тэрэсы с Войнаў у 1776-77 гг. У 1796 г. была завершаная будоўля ўжо каменнага касцёла, і ў гэтым жа годзе кансэкраваны біскупам жмудскім Калумна-Цяцішэўскім. Гаспадарчы драўляны двор уключаў амбар на цагляным падмурку са скляпеннямі; стайні на 7 коней з двума пунямі; адрына і ляднік. На кляштарным участку пад будынкі было занята 1957,5 кв.м. зямлі, садам 4959 кв.м. і агародам 16200 кв.м.
Да сённяшніх дзён комплекс у стылі барока амаль не змяніўся. У яго ўваходзяць касцёл пад тытулам св. Андрэя - аднанававая святыня з квадратнай апсідай і з высокай 3-яруснай вежай-званіцай на галоўным фасадзе (трэці ярус так і не быў завершаны), і невялікі 2-павярховы кляштарны корпус, які прымыкае да паўднёва-ўсходняй сцяны касцёльнай апсіды.
Кароткая, але даволі шырокая нава касцёла перакрыта цыліндрычным з распалубкамі скляпеннем вялікага пралёту, падзелена на тры травеі шырокімі падпружнымі аркамі, якія ў канструкцыйных вузлах абапіраюцца на пілястры іанічнага ордэра. У падоўжным напрамку яны злучаны разгрузачнымі аркамі. Вышыня навы даволі значная, у выніку чаго прапорцыі бакавых фасадаў набліжаюцца да квадрата, а іх вертыкальная дынаміка ўзмацняецца дадаткова высока размешчанымі вокнамі. Квадратная ў плане алтарная апсіда роўная па вышыні з навай і аб'яднана з ёй агульнай цягай карніза. Крыху ніжэй за яго праходзіць карніз уваходнага чацверыка велічнай трох'яруснай вежы, завершанай чатырохгранным самкнутым купалам пластычнага абрысу. Пры надзвычайнай масіўнасці вежы (таўшчыня сцен у ніжнім ярусе звыш 2 м) скошаныя вуглы, увагнутыя паверхні прасценкаў, шматлікія ордэрныя раскрапоўкі, рэзкае скарачэнне па памерах верхняга яруса надаюць ёй магутную экспрэсію, касмічную ўзнёсласць і ўрачыстую гармонію архітэктурных мас. Яе ўнутраная прастора арганізавана ў форме авала, за ёй над уваходам у наву мясцяцца арганныя хоры з крывалінейным абрысам у плане. Узнятыя на 2 слупах хоры маюць плаўны выгін у цэнтральнай частцы, злучаны з залай вітой лесвіцай у тоўшчы званіцы.
Дамінантай інтэр'ера з'яўляецца алтар з цудатворнай фігурай Збаўцы прывезенай ў Крывічы з трынітарскага кляштара ў Антокалі - прадмесця Вільні. Алтар багата ўпрыгожаны пазалочанай лепкай, фігуркамі пуццяў і статуямі Св. Пятра, Св. Паўла, Маці Божай і Яна Евангеліста. У высокіх аркавых нішах - па тры з кожнага боку інтэр'ера - некалі знаходзіліся яшчэ 6 алтароў, але сёння запоўненыя толькі 4. Агароджа высокіх хораў з плаўным заломам у цэнтральнай частцы абапіраецца на дзве калоны. У адным стылі з алтаром выкананы амбон, аздоблены пазалочанай драўлянай разьбой.
2-павярховы прамавугольны ў плане жылы корпус, прымыкае да паўднёва-ўсходняй сцяны апсіды. Фасады крапаваны плоскімі лапаткамі, члянёны невялікімі прамавугольнымі аконнымі праёмамі.
З 1796 г. пры Андрэеўскім касцёле была заснаваная і крывіцкая парафія. Да сярэдзіны ХІХ ст. яна абслугоўвалася таксама і 6 капліцамі - у Карчаватцы (цяпер Докшыцкі раён Віцебскай вобласці), Клесіне (Вілейскі раён), Княгініне і ў саміх Крывічах - на могілках і ў панскім двары. Пры кляштары дзейнічаў драўляны шпіталь. Колькасць вернікаў у крывіцкай парафіі да пачатку другой сусветнай вайны павялічылася да 4100 чалавек.
Прытулак манахаў трынітарыяў быў зачынены ў 1832 г., і з таго часу касцёл св. Андрэя стаў парафіяльным, а кляштарны корпус - плябаніяй. Дзесьці ў 2-й палове ХІХ ст. комплекс быў абнесены бутавай агароджай з 3-аркавай брамай з чырвонай цэглы і ў такім выглядзе ўжо ў наш аб'яўлены помнікам архітэктуры. У такім стане комплекс дзейнічае і сёння.
У касцёле знаходзіцца мемарыяльная дошка, прысвечаная пісьменніку і грамадскаму дзеячу Яну Барэйке-Ходзьке, які ў 1777 г. нарадзіўся ў Крывічах. Яму належаць успаміны і нарысы па гісторыі Меншчыны і касцёлаў Менская дыяцэзіі.
Капліца ў Княгініне не захавалася. Яна была пабудавана з дрэва ў 1803 г. на панскім двары. Гэта была характэрная для пачатку ХІХ ст. святыня "з вугламі ў кола пабудаваная" - г.зн. у плане ўяўляла сабой выцягнуты па прадольнай восі 8-кутнік. Капліца дзейнічала да 1940-х гг., пасля была зачынена і знішчана.
Манахі-трынітарыі прыбылі ў Крывічы з Галіцыі, дзе іх кляштары былі зачыненыя аўстра-венгерскімі ўладамі. Тут іх прытулак разлічаны на 6 манахаў, спачатку драўляны, быў узведзены па фундацыі 1770 г. Андрэя Уладзіслава Укольскага, падкаморыя трокскага, і ягонай жонкі Тэрэсы с Войнаў у 1776-77 гг. У 1796 г. была завершаная будоўля ўжо каменнага касцёла, і ў гэтым жа годзе кансэкраваны біскупам жмудскім Калумна-Цяцішэўскім. Гаспадарчы драўляны двор уключаў амбар на цагляным падмурку са скляпеннямі; стайні на 7 коней з двума пунямі; адрына і ляднік. На кляштарным участку пад будынкі было занята 1957,5 кв.м. зямлі, садам 4959 кв.м. і агародам 16200 кв.м.
Да сённяшніх дзён комплекс у стылі барока амаль не змяніўся. У яго ўваходзяць касцёл пад тытулам св. Андрэя - аднанававая святыня з квадратнай апсідай і з высокай 3-яруснай вежай-званіцай на галоўным фасадзе (трэці ярус так і не быў завершаны), і невялікі 2-павярховы кляштарны корпус, які прымыкае да паўднёва-ўсходняй сцяны касцёльнай апсіды.
Кароткая, але даволі шырокая нава касцёла перакрыта цыліндрычным з распалубкамі скляпеннем вялікага пралёту, падзелена на тры травеі шырокімі падпружнымі аркамі, якія ў канструкцыйных вузлах абапіраюцца на пілястры іанічнага ордэра. У падоўжным напрамку яны злучаны разгрузачнымі аркамі. Вышыня навы даволі значная, у выніку чаго прапорцыі бакавых фасадаў набліжаюцца да квадрата, а іх вертыкальная дынаміка ўзмацняецца дадаткова высока размешчанымі вокнамі. Квадратная ў плане алтарная апсіда роўная па вышыні з навай і аб'яднана з ёй агульнай цягай карніза. Крыху ніжэй за яго праходзіць карніз уваходнага чацверыка велічнай трох'яруснай вежы, завершанай чатырохгранным самкнутым купалам пластычнага абрысу. Пры надзвычайнай масіўнасці вежы (таўшчыня сцен у ніжнім ярусе звыш 2 м) скошаныя вуглы, увагнутыя паверхні прасценкаў, шматлікія ордэрныя раскрапоўкі, рэзкае скарачэнне па памерах верхняга яруса надаюць ёй магутную экспрэсію, касмічную ўзнёсласць і ўрачыстую гармонію архітэктурных мас. Яе ўнутраная прастора арганізавана ў форме авала, за ёй над уваходам у наву мясцяцца арганныя хоры з крывалінейным абрысам у плане. Узнятыя на 2 слупах хоры маюць плаўны выгін у цэнтральнай частцы, злучаны з залай вітой лесвіцай у тоўшчы званіцы.
Дамінантай інтэр'ера з'яўляецца алтар з цудатворнай фігурай Збаўцы прывезенай ў Крывічы з трынітарскага кляштара ў Антокалі - прадмесця Вільні. Алтар багата ўпрыгожаны пазалочанай лепкай, фігуркамі пуццяў і статуямі Св. Пятра, Св. Паўла, Маці Божай і Яна Евангеліста. У высокіх аркавых нішах - па тры з кожнага боку інтэр'ера - некалі знаходзіліся яшчэ 6 алтароў, але сёння запоўненыя толькі 4. Агароджа высокіх хораў з плаўным заломам у цэнтральнай частцы абапіраецца на дзве калоны. У адным стылі з алтаром выкананы амбон, аздоблены пазалочанай драўлянай разьбой.
2-павярховы прамавугольны ў плане жылы корпус, прымыкае да паўднёва-ўсходняй сцяны апсіды. Фасады крапаваны плоскімі лапаткамі, члянёны невялікімі прамавугольнымі аконнымі праёмамі.
З 1796 г. пры Андрэеўскім касцёле была заснаваная і крывіцкая парафія. Да сярэдзіны ХІХ ст. яна абслугоўвалася таксама і 6 капліцамі - у Карчаватцы (цяпер Докшыцкі раён Віцебскай вобласці), Клесіне (Вілейскі раён), Княгініне і ў саміх Крывічах - на могілках і ў панскім двары. Пры кляштары дзейнічаў драўляны шпіталь. Колькасць вернікаў у крывіцкай парафіі да пачатку другой сусветнай вайны павялічылася да 4100 чалавек.
Прытулак манахаў трынітарыяў быў зачынены ў 1832 г., і з таго часу касцёл св. Андрэя стаў парафіяльным, а кляштарны корпус - плябаніяй. Дзесьці ў 2-й палове ХІХ ст. комплекс быў абнесены бутавай агароджай з 3-аркавай брамай з чырвонай цэглы і ў такім выглядзе ўжо ў наш аб'яўлены помнікам архітэктуры. У такім стане комплекс дзейнічае і сёння.
У касцёле знаходзіцца мемарыяльная дошка, прысвечаная пісьменніку і грамадскаму дзеячу Яну Барэйке-Ходзьке, які ў 1777 г. нарадзіўся ў Крывічах. Яму належаць успаміны і нарысы па гісторыі Меншчыны і касцёлаў Менская дыяцэзіі.
Капліца ў Княгініне не захавалася. Яна была пабудавана з дрэва ў 1803 г. на панскім двары. Гэта была характэрная для пачатку ХІХ ст. святыня "з вугламі ў кола пабудаваная" - г.зн. у плане ўяўляла сабой выцягнуты па прадольнай восі 8-кутнік. Капліца дзейнічала да 1940-х гг., пасля была зачынена і знішчана.
Крыніца:
Каталіцкія святыні
Мінск, Про Хрысто, 2003
Т.В. Габрусь
Мураваныя харалы
Мінск, "Ураджай", 2001
И.Н. Слюнькова
Наследие архитектуры Беларуси. Монастыри восточной и западной традиций
Москва, Прогресс-Традиция, 2002
Паведамленні
W styczniu 1930 roku we wsi Zadubienie zmarła tragicznie miejscowa nauczycielka Karolina Gajda. Została pochowana na cmentarzu przy wsi Zadubienie. Interesuje mnie czy jest tam jeszcze jej g...
Szukam miejsca pochówku kaprala Antoniego Nowak. Był on żołnierzem 4. kompanii, 20. pułku piechota z Krakowa. Zginął on 2. czerwca 1920 rok w miejscowość M...
В этом году все таки попал внутрь костела,после двух попыток,когда приезжал и он был закрыт.Видимо этот год счастливый: я и в костел попал и с помощью ксенза Виктора отыскал записи рождения и крещения...
mam pytanie do osób odwiedzających stary cmentarz w Krzywiczach. Czy zachowały się jakieś nagrobki osób z rodziny Olejkowicz oraz Aksiuto na tym cmentarzu? Będę...
Czy ktos wie w jaki sposob mozna uzyskac w parafii informacje o chrztach, ślubach i pochówkach osób z rodziny? Chodzi o stare wpisy w księgach. Stan zdrowia nie pozwala mi na przyj...