Касцёл Найсвяцейшай Панны Марыі | Вішнева

Больш фотаздымкаў (34) >>

Касьцёл Найсьв. Панны Марыі знаходзіцца на заходняй ускраіне мястэчка, на высокім пагорку левага берага р. Альшанка на месцы драўлянага храма, заснаванага ў 1424 г. вялікім князем Вялікага княства Літоўскага Вітаўтам. Мураваны храм пабудаваны ў 1637—41 гг. па фундацыі ваяводы навагрудскага Юрыя Літавора Храптовіча (пахаваны ў крыпце правай капліцы), асвячоны ў 1675 г. біскупам М.Слупскім. Сучасная аб'ёмна-прасторавая кампазіцыя касцёла склалася ў выніку некалькіх будаўнічых этапаў. У 1771 г. пасля пажару ён быў адноўлены на сродкі А.Храптовіча: да перадалтарнай травеі прыбудаваны квадратныя ў плане капліцы (адна з іх перакрыта купалам). У 1906 г. да раней бязвежавага галоўнага фасада прыбудаваны вузкі двухвежавы нартэкс у псеўдабарочным стылі. 3 1953 г. набажэнства ў касцёле вядзецца на беларускай мове.

Помнік архітэктуры барока. 1-нефавы 2-вежавы будынак з паўкруглай апсідай і нізкімі бакавымі сакрысціямі. У 1771 г. дабудаваны бакавыя квадратныя ў плане капліцы, што надало храму форму каталіцкага крыжа. Сілуэт галоўнага фасада фарміруюць 4-гранныя вежы з нізкімі купалкамі і фігурны шчыт паміж імі. Скульптурнасць архітэктурнай кампазіцыі ўзмацняецца складаным спалучэннем асобных над аб'ёмамі 1- і 2-схільнага дахаў вальмавага і конуснага пакрыцця, яруснае нарастанне якіх завершана невялікай сігнатуркай над алтарнай часткай. Мягкую пластыку плоскасным фасадам надаюць тонкапрафіляваныя, хвалістыя над уваходам карнізы, лапаткі і невялікія контрфорсы, высокія арачныя і лучковыя аконныя праёмы.

Неф і сакрысціі перакрыты цыліндрычнымі скляпеннямі з люнетамі і падпружнымі аркамі, паўночная капліца — сферычным купалам на ветразях, паўднёвая з драўлянай скульптурнай кампазіцыяй «Укрыжаванне» — плоскім плафонам, апсіда — зоркавай конхай з люнетамі 2 бакавых лучковых аконных праёмаў. Скляпенні аздоблены ляпным дэкорам 17 ст. ў выглядзе павуціны нервюрных спляценняў рэнесанснага малюнка. Сцены нефа крапаваны арачнымі нішамі, слаістымі пілястрамі, магутнымі пілонамі, якія нясуць нагрузку і распор падпружных арак. Нартэкс адкрываецца ў неф шырокай эліптычнай аркай, фланкіраванай 2 нізкімі арачнымі ўваходнымі праёмамі. Апсіда вылучана жалезнай агароджай (мастацкая коўка). У 2 бакавых лучковых нішах нефа пастаўлены спавядальні.

У тэхніцы вохрыстай грызайлі выканана арнаментальная размалёўка скляпенняў, падпружных арак і сцен (мастак Ф. Рушчыц). Галоўны драўляны алтар сярэдзіны 18 ст. ў барочна-ракайльных формах: 2-ярусны, на фігурным пастаменце, дэкарыраваны лісцем аканта, накладнымі разнымі ракайлямі.

Першы ярус вырашаны 2 парамі размешчаных уступам канеліраваных слупоў, што нясуць крывалінейны шматпрафіляваны і крапаваны антаблемент, у завяршэнні якога — ракайльны картуш. Другі ярус — шчыт з загнутымі ў валюты гранямі і разной кампазіцыяй «Глорыя» ў цэнтры. Алтар дэкарыраваны драўлянымі скульптурамі евангелістаў, анёлаў, вазамі, 8-падобнымі завіткамі. Аналагічна трактаваны 2 бакавыя алтары прэсбітэрыя з гіпсавымі скульптурамі Панны Марыі (злева) і Езуса (справа). У тэхніцы фрэскі выкананы ілюзорны алтар паўночнай капліцы з сюжэтнай фрэскай-каршнай у цэнтры. У фігурных ракайльных абрамленнях сюжэтныя фрэскі на люнетах цыліндрычнага скляпення апсіды. У верхняй частцы сцен нефа таксама размешчаны 3 фрэскавыя карціны на сюжэты «Уваскрэсенне Лазара», «Пакаяннё Марыі Магдаліны», «Прыход сына да бацькі». Чацвёртае насценнае прасла мае квадратную мемарыяльную мармуровую пліту з фундушавым надпісам на лацінскай мове. Уздоўж сцен нефа і нартэкса размешчаны 14 стацый «Крыжовага шляху Хрыста» ў выглядзе разных дубовых пано (майстар-рэзчык з Польшчы У. Мастоўскі, 1992). Драўляныя амбон (навешаны на 1-м ад алтара левым насценным пілоне) і 2 лавы для духавенства (сталы) па баках прэсбітэрыя выкананы ў стылі маньерызму з накладной арнаментальнай і гербавай (Храптовічаў) разьбой. На хорах, што трымаюцца на 2 фігурных кранштэйнах і 3-пралётнай аркадзе і акаймаваны металічнай фігурнай агароджай, устаноўлены арган, які запаўняе высокую арку, і фісгармонія 1907 г.

3 усходняга боку сярод бутавай агароджы размешчана пабудаваная ў 2-й палавіне 19 ст. мураваная брама, вырашаная шырокім арачным праездам з 3-арачным ярусам-звонам. Завяршае браму-званіцу кампазіцыя з 3 франтончыкаў.

Крыніца:
А.М. Кулагін
Каталіцкія храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000