У вёсцы | Бабруйшчына

Больш фотаздымкаў (15) >>

Спачатку была “гарачая лінія”.

Кажуць: пісьмо паклікала ў дарогу. Зрэшты, тут не “пісьмо”, а тэлефонны званок.
— Я – пенсіянерка, жыву ў Глыбокім, нарадзілася ў Бабруйшчыне,— кажа жаночы голас у тэлефоннай трубцы. Ёсць вялікая просьба да вашай газеты, якую мы з цікавасцю чытаем, каб вы ўзнялі грамадскую думку аб неабходнасці добраўпарадкавання вясковых могілак у Бабруйшчыне. Канечне ж, мы добра разумеем, што даглядаць магілы продкаў – наш святы абавязак. Але, як да тых магіл дайсці? Усе могілкі зараслі непраходным хмызам! Штогод у Бабруйшчыне менее жыхароў. І няма каму даглядаць за магіламі. Дык і мы, глыбачане, – ураджэнцы Бабруйшчыны – таксама пенсіянеры. Нам не па сілах. Можа, як-небудзь, пры нагодзе, заехалі б вы ў Бабруйшчыну, паразмаўлялі б з мінскімі камерсантамі, якія будуюць тут свае дачы. Яны людзі не бедныя. Можа і дапамаглі б адшукаць сродкі на добраўпарадкаванне вясковых могілак?

Адна галава добра, а дзве – яшчэ лепш

Наведаць Бабруйшчыну аўтар гэтых радкоў прапанаваў і старэйшаму навуковаму супрацоўніку Глыбоцкага гісторыка-этнаграфічнага музея Але Васільеўне Вярцінскай. Гэта так, як сказана ў падзагалоўку, удваіх можна выканаць большы аб’ём работ і сабраць больш звестак. Зрэшты, і музею трэба дапамагаць хоць і на грамадскіх пачатках. Гэта быў той выпадак.

У тым годзе ў нашай газеце мы змяшчалі матэрыял, які прысвечаны мінуламу Бабруйшчыны. Гэтым разам не будзем паўтарацца. Усё — новае, нагадаем толькі іншы раз пра сумны стан тутэйшага касцёла.

Цвінтар на пагорку

Бабруйшчынскія могілкі – старажытныя. Пра гэта сведчаць розныя тыпы надмагільных помнікаў. Ці гэта звычайны камень на магіле — без крыжа і без подпісу, ці гэта камень з выбітым крыжыкам, а то і па старажытнай балтскай традыцыі магілы, па контуру, абкладзены камянямі. Ёсць пазнейшыя гранітныя і бетонныя помнікі, ёсць і крыжы — сапраўдныя помнікі кавальскага майстэрства. З помнікаў апошняга часу сустракаюцца і з надпісамі на беларускай мове. Цвінтарны пагорак падзелены сухім ровам на дзве часткі, накшталт глыбоцкай Копцеўкі. Гэта тыповыя заходне-беларускія могілкі. Злева, як ехаць з Глыбокага ад вёскі Перавоз – каталіцкая частка. За сотню крокаў — касцёл Святога Антонія. Правая частка, што бліжэй да царквы – праваслаўная.

Што праўда – могілкі вельмі моцна зараслі хмызам. Гадоў восем таму, калі мы першы раз наведаліся ў Бабруйшчыну, па могілках можна было хадзіць, і даволі вольна. Цяпер жа, як кажуць у народзе, можна і галаву скруціць. Ідзеш навобмацак. Крок другі, трэці – твае ногі трапляюць у “павуцінне” металічных агароджаў.
Гэта вам не Мосар!

У пошуках фундатара

У цэнтры паселішча, дзе перасякаюцца дзве дарогі, мы сустрэлі траіх чалавек. Пакуль распачыналася гутарка аб мэце нашага прыезду – падышло яшчэ некалькі вяскоўцаў.
— Пра добраўпарадкаванне могілак размова ідзе ўжо гады тры, — кажа адна тутэйшая кабета. У Бабруйшчыне жыве трое “состоятельных” чалавек. Праўда, прыязджаюць яны толькі на выхадныя, з Мінска. Я і гаспадар адной з сядзіб абмералі крокамі акружнасць усіх могілак, каб ведаць якой даўжыні мае быць плот. Рашылі, што дарогі праз могілкі не павінна быць. Трэба паставіць дзве брамы. Няхай ездзяць па іншай дарозе. Ды і плошчу могілак трэба пашырыць, цеснавата.

Зразумела, што любы гаспадар не можа проста так дастаць грошы з кішэні і даць. Гаспадар мусіць ведаць на што пойдуць грошы. Ездзілі потым у Псуеўскі сельсавет з прапановай скласці каштарыс работ. Прайшло ўжо, як я сказала, гады тры, каштарысу няма.

Адмыслова мы не тэлефанавалі ў Псуеўскі сельсавет, каб спраўдзіць гэтыя звесткі. За даўнасцю гадоў. Прайшло, як было сказана вышэй, гады тры. Былі новыя выбары ў мясцовыя Саветы. Аднак сённяшняй публікацыяй мы ўсё ж нагадваем кіраўніцтву сельсавета аб неабходнасці добраўпарадкавання вясковых могілак у Бабруйшчыне.

Тым часам, мясцовыя жыхары рэкамендавалі нам сустрэцца са старажылам вёскі Браніславам Рамашкам. Ён шмат чаго памятае.

Браніслаў Браніслававіч Рамашка

А.В.В.: Браніслаў Браніслававіч, вяскоўцы кажуць, што Вы — тутэйшы старажыл і ўсё пра Бабруйшчыну ведаеце. Калі Вы нарадзіліся?
Б.Б.Р.: Так, я самы старадаўні чалавек тут. Мне, без году – 90.
А.В.В.: Вы ўсё жыццё пражылі тут?
Б.Б.Р.: Я са свайго дома і на фронт адыходзіў. Пасля вайны гэты дом другі раз адбудаваў.
А.В.В.: У якой арміі Вы ваявалі?
Б.Б.Р.: У польскай.
А.В.В.: А прозвішча Ваша якое?
Б.Б.Р.: Рамашка.
А.В.В.: Вы, выпадкова, не сваяк нашаму раённаму архітэктару?
Б.Б.Р.: Усяму свету сваяк! Ёсць і ў Глыбокім, у міліцыі, напрыклад, ды і сам міліцыянтам быў пасля вайны.

У Бабруйшчыне была і свая турма

А.В.В.: Браніслаў Браніслававіч, кажуць, што ў Бабруйшчыне існавала турма. Вы былі міліцыянтам і працавалі ў гэтай турме,— сцвярджаюць вяскоўцы. Калі яна ўзнікла?
Б.Б.Р.: Пасля вайны, у 1946 годзе, здаецца так.
А.В.В.: Яна была палітычнай турмой?
Б.Б.Р.: Не, не палітычнай. Хто кілаграм мукі ўкрадзе, пуд мукі ўкрадзе... Вось і сядзіць чалавек.
А.В.В.: Баракі будавалі самі вязні?
Б.Б.Р.: Не. Гэта была колішняя панская абора, хлявы панскія. Там яны трымалі раней быдла...

Ёсць, праўда, і іншыя сведчанні. Турма ў Бабруйшчыне ўтварылася адразу пасля 17 верасня 1939 года. Тут сядзелі паны, раскулачаныя сяляне, палітычныя, якіх потым адправілі этапам. Зразумела, каб гэты факт спраўдзіць, патрэбны час.

Галодны цвінтар

А.В.В.: На другім баку вёскі, пад Лявонавічамі, ля берага возера, у лесе, ёсць пагорак. На пагорку стаіць каменны крыж. Вы, Браніслаў Браніслававіч, як старажыл вёскі, што можаце распавесці пра гэтыя могілкі і пра крыж?
Б.Б.Р.: Старыя могілкі... Гэта быў тады голад..., галодныя могілкі. Недзе з 20-ых гадоў, дакладна не памятаю, пачалі хаваць там тых, хто ўтопіцца, ці павесіцца. Там стаіць мой сябра... мой “каменны сябра”. Каменны крыж...
А.В.В.: Чаму?
Б.Б.Р.: Ён утапіўся... Як і я, нарадзіўся ў 1917 годзе. Болюсь яго звалі. Пад гэтым крыжам і ляжыць. У ставе ўтапіўся. Мой бацька яго даставаў.
А.В.В.: Дык можа па тых галодных могілках прывіды блукаюць уночы.
Б.Б.Р.: Не, няма, дарагуша! Можа, дзе ў іншым месцы. Далей шмат камянёў на магілах ляжыць. Можа там яны і блукаюць... не ведаю. Толькі ведаю, што гэта вельмі старажытныя могілкі, галоднымі называюцца. На іх потым хавалі толькі тых, каго папы і ксяндзы не дазвалялі хаваць на звычайных могілках. Тапельцаў і тых, хто павесіўся.
Да вышэйсказанага можна дадаць, што звычай устаноўкі такіх крыжоў простай (“лацінскай”) формы і высечаных з вялікіх мясцовых валуноў пашырыўся яшчэ з часоў прыняцця хрысціянства. Яны ставіліся на месцах былых паганскіх капішчаў, пры пабудовах храмаў, на курганах і пазней на бескурганных могільніках, на перакрыжаваннях сухапутных і водных шляхоў, на ўскраінах вёсак і гарадоў для заступніцтва ад ворагаў і эпідэмій, на месцы знамянальных падзей. Лічылася, што менавіта каменныя крыжы асабліва аберагаюць спакой і шчасце людзей.

Як псуеўскі пан падараваў Бабруйшчыну сваёй каханцы з Азерцаў

А.В.В.: Які пан да прыходу савецкай улады валодаў Бабруйшчынай?
Б.Б.Р.: Пані была. Аскерчына. Іхны маёнтак у Азерцах. Яна была каханкай пана Косава з Псуі.
А.В.В.: Яна сюды часта прыязджала?
Б.Б.Р.: Прыязджала... Любіліся яны. Вось Косаў і падарыў ёй свой фальварак у Бабруйшчыне. Ягоны лес тут быў.
А.В.В.: Чым валодала Аскерчына? Быў нейкі дом?
Б.Б.Р.: Працавалі тут запашнікі. Было пяць сох, гэта значыць – пяць коняў.
Б.Б.Р.: Сам Косаў наняў самалёт перад вайной — і ў Амерыку!
Ул.С.: У 1939 годзе?
Б.Б.Р.: Так. Як рускія прыйшлі.
А.В.В.: Не ў Польшчу? У Амерыку?
Б.Б.Р.: У Амерыку! Што яму ў той Польшчы рабіць! Наняў самалёт і паляцеў.
Ул.С.: Не памятаеце яго імя?
Б.Б.Р.: Не. Малы быў. Ведаю, што прозвішча Косаў. Там, у Псуі, яшчэ і цяпер застаўся парк над возерам і плот.

Між тым мы вырашылі спраўдзіць гэтыя ўспаміны з рэальнымі фактамі. У бізнесовым даведніку “Ksiega Adresowa Polski” за 1929 год у Празароцкай гміне згадваецца ўласнік зямель Атон Косаў (Kossow Otton), якому ў Бабруйшчыне належала 56 дзесяцін зямлі, у Пястунах – 50, Пожэньках – 78, у Псуі – 1424. Што цікава: сярод уласнікаў зямель у Бабруйшчыне згадваецца і Геранім Аскерка (Oskierko Hieronim), якому належала тут 98 дзесяцін зямлі. Значыць, магла Аскеркава жонка, употай ад мужа, прыязджаць у Бабруйшчыну ды круціць любоўны раман з Атонам Косавым. Вось толькі пра падарункі Атона сваёй каханцы, даведнік не згадвае. Аказваецца, у Аскеркаў быў тут і свой уласны фальварак.

Быў у Бабруйшчыне і Язэп Драздовіч

А.В.В.: Язэп Драздовіч у Бабруйшчыну наведваўся?
Б.Б.Р.: А хто ён такі? Можа той, хто маляваў?
А.В.В.: Так. Мастаком быў.
Б.Б.Р.: Памятаю такога. У Сухавілы начаваў. Сухавіла быў тым, хто і Драздовіч. Сухавіла маляваў, і мяне маляваў. Ягоны дом – во, насупраць. Пусты. Дагнівае. Сухавіла зрабіў з запалак царкву. Яна ў мяне ў хаце на стале стаіць. Можаце паглядзець.
Ул.С.: Штосьці з работ Драздовіча ў Вас захавалася? Напрыклад, дываны-маляванкі?
Б.Б.Р.: У мяне няма. У Сухавілавай хаце на сцяне і цяпер вісяць. З Мінска прыязджалі, цікавіліся. Пойдзем адчынім хату, паглядзім.

Здабыць экспанатаў для Глыбоцкага гісторыка-этнаграфічнага музея нам не пашанцавала. Хоць і дзверы былі зачыненыя, але шыбы ў вокнах выбітыя. Залезці ва ўнутр – не праблема. Гэта не той варыянт, калі б мінчане паехалі ні з чым. Няма нічога, нават шпалеры стачылі мышы. Голыя бярвенні.

Даваенная Бабруйшчына

А.В.В.: Каго больш жыло ў Бабруйшчыне да вайны: праваслаўных ці католікаў?
Б.Б.Р.: Не было вялікай розніцы.
А.В.В.: Кагосьці з ксяндзоў памятаеце?
Б.Б.Р.: Было пры мне 5 ксяндзоў. Драгін быў такі, п’яніца вялікі, гарэлку піў. Усіх, праўда, не памятаю. Калі прыходзіў у водпуск з войска, быў ксёндз Кулікоўскі. Каля касцёла я будаваў Дом Людовы. Падмуркі рабіў.
Ул.С.: У Бабруйшчыне будавалі Дом Людовы?
А.В.В.: Што-небудзь ад яго засталося?
Б.Б.Р.: Там цяпер растуць сосны невялікія.
А.В.В.: Бабруйшчына лічылася вёскай ці мястэчкам? З якой нагоды будавалі Дом Людовы.
Б.Б.Р.: У Бабруйшчыне будавалася яшчэ і бальніца. Школа была. Кожны чацвер – базар. Базар знаходзіўся на пагорку перад царквой. Заводы былі. Смалакурня. Лесапільны завод быў. Шмат людзей тады тут жыло.
А.В.В.: Яўрэйскія заводы?
Б.Б.Р.: Так. Яўрэі былі. Як цяпер памятаю, на трубе, уверсе, шыльда вісела і было напісана: “Шэнкер і Рывош”. Гэта такія два капіталісты ў нас тут былі. Чорт іх гэтых яўрэяў ведае: ці гэта імёны, ці гэта прозвішчы былі! Прыедуць да Шэнкера сыны ці дочкі з Вільні, ён прыходзіць да мяне і просіць: “Пайграй на гармоніку!” Я граю тады.
А.В.В.: У Вас ёсць гармонік? Падарыце музею?
Б.Б.Р.: Ёсць. Ой, старадаўні гармонік. Колькі мне гадоў, столькі і гармоніку! Трохрадны. Ні ў каго няма такога. Падару...
А.В.В.: Які лёс вашага тутэйшага капіталіста Шэнкера?
Б.Б.Р.: Не ведаю. Я тады ў войску польскім быў. Казалі мне потым, што прыехаў танк. Пасадзілі іх на танк і павезлі.
Ул.С.: Чый танк?
Б.Б.Р.: Рускі. Але потым вярнуліся. Аднак яны ў гэтым жа 1939 годзе выехалі. Куды – невядома. Ім тут не жыць. У іх жа капітал быў!

Што кажа пра Бабруйшчыну бізнесовы даведнік 1929 года? Млыны – уладальнікі: Szenkier M. i J. i Rywosz. Продаж галантарэі: Ajzenberg Ch. Продаж прадуктовых тавараў: Slawin M. – Swierdlow B. – Szejdman D. – Wyrwicz J. Сталярня: Gremechowicz I. Продаж тканін: Sapronczyk M. – Slawin R. Лесапілка ў Бабруйшчыне не адзначана. Але, гэта звесткі на 1929 год. Лесапілка Шэнкера і Рывоша адзначана ў Белакозах. Калі верыць Б. Рамашку, яе пазней перанеслі ў Бабруйшчыну.

Самуйла пабудаваў царкву

А.В.В.: Калі пабудавана ваша царква?
Б.Б.Р.: Царкву пабудаваў Самуйла, які жыў у тых краях, дзе пазней, у вайну, была партызанская зона. У Белакор’ях жыў. Ён панам быў. Здаецца, яна пабудавана ў 1910 годзе. Бацькі нашы даўней так і казалі: “Самуйла пабудаваў нашу царкву”.
А.В.В.: А што было да царквы?
Б.Б.Р.: Нічога не было. Толькі Святы Ян стаяў. Ад сямі гадоў памятаю, як у школу пайшоў, Ян ужо стаяў.
Ул.С.: Дзе стаяў? У капліцы?
Б.Б.Р.: Ён і цяпер стаіць. У капліцы, якая тады была драўляная, здаецца, пабудавалі яе ў 1912 годзе. І статуя была драўляная, зробленая накшталт, як начоўкі (карыта для прання).
Ул.С.: Напэўна, гэта быў барэльеф у нішы? То тады, сапраўды, гэта падобна на начоўкі.
Б.Б.Р.: Як тут быў лагер — статую Святога Яна ўкралі.
А.В.В.: Хто ўкраў?
Б.Б.Р.: З лагера. Першы раз хацелі ўкрасці – міліцыя не дала. Дык міліцыю потым выгналі. Статую Яна доўга шукалі. Не знайшлі. Прывезлі новую статую, але меншую па памерах, не драўляную, а мураваную. Вельмі даўно прыязджалі да мяне з Мінска, распытвалі: адкуль гэты Ян бярэцца?

Зрэшты, дату пабудовы царквы Раства Св. Іаана (Яна) у Бабруйшчыне некаторыя крыніцы называюць іншай – у 1883 год. Але дзіўнага нічога няма. Магчыма, першапачаткова яна была драўлянай, потым узвялі цагляную. Ва ўсякім разе патрэбны час, каб гэтыя звесткі спраўдзіць.

Крыніца са святой вадой

Пад царкавішчанскай гарой бруіць крыніца. Над ёй колісь і была тая невялікая драўляная каплічка, цяпер – цагляная. Вада здаўна тут лічыцца гаючай.
А.В.В.: Калі ў капліцы стаіць статуя Святога Яна, то тады, напэўна, на Янаў дзень сюды прыязджаў народ на фэст?
Б.Б.Р.: Прыязджалі, і цяпер прыязджаюць. Гэта, як у Латвіі, — Ligo Jan. Трэба так разумець.
А.В.В.: І што тады адбываецца?
Б.Б.Р.: Богу моляцца..., гарэлку п’юць.
А.В.В.: А вянкі дзяўчаты плятуць?
Б.Б.Р.: Плятуць, канечне ж.
(— Сюды ж нават з Украіны прыязджаюць за вадой, нашы сваякі,— дадае сусед, які ўмяшаўся ў гутарку.)
А.В.В.: Кажуць, што вада з крыніцы дапамагае ад хваробаў.
Б.Б.Р.: Калі хочаш, каб жыццё было добрае, трэба раненька, на досвітку, да ўзыходу сонца, прыйсці да крыніцы і абмыцца вадой. Вельмі добрая гэта справа.
А.В.В.: Менавіта на Яна?
Б.Б.Р.: Абавязкова.
А.В.В.: Колькі разоў абмыцца?
Б.Б.Р.: Колькі заўгодна! Трэба і вады папіць. Дапамагае ад усіх хваробаў. Вада ў мяне і цяпер на стале стаіць.
А.В.В.: А на Хрышчэнне да крыніцы прыходзяць? Ці на возера? У вас тут возера ёсць?
Б.Б.Р.: Гэта ў праваслаўных. Мы ж – каталікі. Азёр у нас – поўна! А ж пяць! Я, між іншым, жыву на Азёрнай вуліцы. І лодка ў мяне ёсць. Але ж гэта ўсё адбываецца ў Псуі, там царква таксама, і возера ёсць. Бацюшка свенціць ваду, і хрышчэнскую ваду бяруць людзі.

У кожны свой прыезд у Бабруйшчыну каштаваў крынічную ваду. Штосьці не надта хацелася яе піць. Яна мае дурны пах, хаця чыстая і на смак не кепская.
— Вада, адназначна, мінеральная,— кажа Ала Вярцінская, выпіўшы некалькі глыткоў. Пах тухлых яек, гэта – пах серавадароду. Могілкі тут ні пры чым. Трэба ўзяць з сабой ды аддаць на аналіз у Глыбоцкі раённы цэнтр гігіены і эпідэміялогіі. Хачу спраўдзіць свае высновы.

Падумалася: не дарэмна ўзяў з сабой географа па адукацыі. Хто ведае: можа і сапраўды вада мае лекавыя ўласцівасці! Што ўсё гэта не казка! Увогуле, калі-небудзь, хтосьці, даследаваў гэтую ваду? Можа так стацца, зусім нечакана, нейкі камерсант адкрые тут гразелячэбніцу. І “светлая будучыня” ў Бабруйшчыны яшчэ наперадзе!? Штосьці, накшталт беларускай “Мацэсты”? І тут, раптам, узнікае пытанне: з якой такой нагоды палякі збіраліся будаваць тут бальніцу?

Касцёл Святога Антонія

Калі пабудаваны касцёл Святога Антонія – ніхто не ведае. Браніслаў Браніслававіч кажа: “Калі я нарадзіўся – ён ужо стаяў”. Праўдападобна, пабудаваны ён на пачатку ХХ стагоддзя, калі, дзякуючы намаганням біскупа віленскага Эдуарда Роппа, дэпутата 1-ай Дзяржаўнай Думы (з 1906 г.), быў выдадзены царскі ўказ аб рэлігійнай талеранцыі. З таго часу было адноўлена будаўніцтва касцёлаў у нашым краі.

Пра касцёл у Бабруйшчыне ўсе забыліся. Яго гатычны сілуэт – надзвычай рамантычны. Пры больш дэталёвым аглядзе святыні заўважаеш тут і новыя павевы ў драўляным дойлідстве канца ХІХ – пач. ХХ стагоддзя. Гэта быў час пошукаў свайго народнага стылю. Тады ўжо ўвайшоў у моду “закапанскі” стыль. І штосьці “закапанскае” адчуваецца ў афармленні ўваходу ў храм, у калонах на хорах, агароджы перад алтаром.

У Бабруйшчынскім касцёле Віленскай архідыяцэзіі, напрыканцы 1920-ых гадоў (1927-1932), праўдападобна, служыў пробашчам Міхаіл Борык (1892-1956), каталіцкі святар заходняга абраду, удзельнік беларускага хрысціянскага руху ХХ стагоддзя, душпастыр. На такую думку наводзіць той факт, што Бабруйшчына на картах і ў даведніках 1920-30-ых гадоў пішацца як Bobrowszczyzna. І менавіта такія звесткі мы знайшлі адносна парафіі ў Баброўшчыне, а не ў Бабруйшчыне.

М. Борык нарадзіўся 27.12.1892 у в. Свілы Лідскага павета Віленскай губерні. Паходзіў з сялянскай сям’і: бацькі — Міхаіл і Юзэфа (з дому Гедройцаў) Борыкі. Вытрымаў экзамен на званне аптэкарскага вучня пры экзаменацыйнай камісіі Маскоўскай навучальнай акругі (сакавік 1909). З 1911 г. — у Віленскай духоўнай каталіцкай семінарыі. Удзельнік культурна-асветнага гуртка беларускіх клерыкаў. Пасвячоны ў святары ў 1915 г. Душпастырскую дзейнасць распачаў на пасадзе вікарыя. Прымаў удзел у 1-м з’ездзе беларускіх каталіцкіх святароў у Мінску (24-25.05.1917). Сябра саюза ксяндзоў-беларусаў. Выступаў за беларусізацыю нацыянальна-рэлігійнага жыцця беларусаў-католікаў. У 1918-1924 гг. — адміністратар у парафіі Дзеркаўшчына Надвілейскага дэканата. Пазней служыў у мясцовасці Бальбінава Мёрскага дэканата (з 1925). Пашыраў беларускую мову ў душпастырскай дзейнасці каталіцкіх святароў. Пазней выконваў святарскія абавязкі ў Смаргоні і мясцовасці Нестанішкі (1933-1938). Памёр у 1956 г.

З кожным прыездам у Бабруйшчыну са скрухай назіраю як гіне касцёл, які несумнеўна, па ўсіх параметрах, можна назваць унікальным помнікам драўлянага дойлідства Глыбоччыны пачатку ХХ стагоддзя. Жыхары Бабруйшчыны сцвярджаюць, што касцёл не падлягае рамонту. Спарахнеў. Яго пакінулі на волю лёсу. Чакаюць пакуль ён сам па сабе знікне бясследна з твару Бабруйшчынскай зямлі. Тое самае казалі і гадоў восем назад. Тады ён быў яшчэ цалейшы, чым зараз. Значна цалейшы ён быў на шмат раней, калі яго прапаноўваў адрамантаваць глыбоцкі ксёндз Уладыслаў Завальнюк. Мы зайшлі ў касцёл. Яшчэ і сёння, прыкладна 40%, а мо і болей бярвенняў – як навюткія. Касцёл можна аднавіць! З новых бярвенняў, па вобразу і падабенству з колішнім, з захаваннем фрагментаў старых сцен, якія яшчэ трывалыя. Цяжка ўявіць Бабруйшчыну без касцёла Святога Антонія. Няўжо і мінскія бізнесмены нічога не прыдумаюць?

Такой цікавай сталася паездка ў адзін з цёплых і сонечных дзён кастрычніка. Гісторыя Бабруйшчыны папоўнілася новымі старонкамі. А колькі яшчэ такіх вёсачак на Глыбоччыне чакаюць свайго апантанага даследчыка!

Уладзімір Скрабатун
Апублікавана ў "Вольным Глыбокім", №№42,43 за кастрычнік 2005 г.