Касцёл Святога Антонія (бэрнардынаў) | Слуцк

Касцёл і кляштар бернардзінцаў у Слуцку

У Слуцку бернардзiнскi кляштар заснаваны мазырскiм старастам Людвiкам Самуэлем Aскеркам у 1639 годзе. Хронiка бернардзiнцаў вiленскiх згадвае князя Багуслава Радзiвiла як фундатара кляштара ў 1661 годзе. Па Кулагіну слуцкі кляштар бернардзінцаў фундаваны земскім мазырскім суддзёй, палкоўнікам каралеўскіх войск Самуэлем Аскеркам у 1671 г. Неўзабаве, у 1672 г. Людовіка Караліна, народжаная Радзівіл, прывезла з Кайданоў у Слуцк друкарню для выдання лацінскай літаратуры.

Кляштар размяшчаўся поруч слуцкага замка, на ўсход ад яго, за лініяй умацаванняў, на беразе ракі Случ. Першыя драўляныя пабудовы ў 1734 г. змянілі на новыя, зноў драўляныя. Касцёл уяўляў сабою трохнефную базіліку, галоўны фасад фланкаваны двума трох'яруснымі вежамі. Алтарнай часткай храм быў звернуты на ўсход, а галоўным фасадам - у бок замка.

Мураваныя будынкi, поруч з ранейшымi драўлянымi, пачынаюць узводзiцца ў 1793 годзе (па Кулагіну — у 1739). Новы каменны двухпавярховы кляштар, адным кутом прыбудаваны да касцёла, з'явіўся каля 1789 г., у абодвух яго паверхах змяшчаліся калідоры (па Слюньковай). Будынак кляштара - "П"-падобны ў плане, аднапавярховы, са склепам, накрыты вальмавым дахам. Сцены прарэзаны прамавугольнымi аконнымi праёмамi, вуглы апрацаваны лапаткамi. У бакавым крыле з боку Падзамчышча меўся арачны ўваходны праём. Комплекс - помнiк позняга барока. Спакойныя i ўраўнаважаныя суадносiны асобных частак i элементаў дазваляюць прасачыць уплыў на характар будынкаў i стылю класiцызм.

Касцёл св. Антонія - бязвежавая васьмiслуповая базiлiка, накрытая, двухсхiльным дахам з купальнай сiгнатуркай i вальмай над алтарнай часткай, - скончаны ў 1819-20 гг. Галоўны фасад яго завяршаў двухярусны фiгурны франтон з слупкамi-пiнаклямi па баках i акном пасярэдзiне. Сцены дэкаравалiся пiлястрамi (на галоўным фасадзе - спаранымi), а памiж iмi былi прарэзаны высокiмi лучковымi вокнамi.

У кляштарны комплекс уваходзілі жылы аднапавярховы драўляны флігель (1790, 5 жылых і 1 нежылое памяшканняў), а таксама мноства гаспадарчых пабудоў: бровар; свіран; лазня (усе пабудовы 1800 г.); драўляная адрына з стайнямі (1818); драўляная адрына на слупах (1820); драўляны павет на слупах з хлявом; драўляная кузня (1820); адходнае месца з хваёвых брусаў. Пад будынкі, сад і гарод былі занятыя 23566,9 кв.м зямлі.

У 1832 годзе кляштар скасаваны, а манахі пераведзены ў Нясвіж. Храм асвечаны пад праваслаўны i ў 1833-45 гг. выкарыстоўваўся як палкавая царква, кляштар прыстасаваны пад казармы. Калi ў 1852 г. расейскія войскi пакiнулi горад, а драўлянага фарнага касцёла не стала, спустошаны храм вяртаецца каталiкам. Пры iм - парафiя дэкана слуцкага. Пасля рэвалюцыi 1917 г. зачынены, да 1925 года ў кляштарным будынку размяшчаўся ўездны ваенкамат, пазней тут - вайсковы шпiталь. Храм разбураны пасля 2-й сусветнай вайны. У кляштарным будынку цяпер размяшчаецца маслабаза.

Крыніца:
I.Цiткоускi
Помнікі архітэктуры Слуцка
Слуцк, 1997
И.Н. Слюнькова
Наследие архитектуры Беларуси. Монастыри восточной и западной традиций
Москва, Прогресс-Традиция, 2002
А.М. Кулагін
Каталіцкія храмы на Беларусі
Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000