Выбраныя здымкі
Выгляд маёнтку Захарнічы ў 1910-х гадах Фота © Міхась Баўтовіч | Дата: ca. 1910
У пакоях сядзібы мастака. Дзеці перад мальбэртам (1855) Фота © Міхась Баўтовіч | Дата: 1855
Уладальнік маёнтка Захарнічы мастак Іван Хруцкі (1884) Фота © Міхась Баўтовіч | Дата: 1884
Вёска разьмешчаная абапал шашы Полацак–Дрэтунь у 2 км ад гарадзкое мяжы. Падзеленая на дзьве часткі Палатой, як і старажытны Полацак.
Агульны гэамэтрычны плян езуіцкага фальварку Спас, накрэсьлены ў 1784 годзе Мардвінавым, фіксуе памежную зь ім зямлю вёскі Захарэвічы, якая належыць Ігнату сыну Язафата Стрычонка. Але месца знаходжаньня вёскі пазначанае паўночней сучаснага на правым беразе Палаты насупраць вёскі Баянаўшчына.
На пачатку ХХ ст. вёска Захарнічы, разьмешчаная на беразе Палаты, уваходзіла ў Юравіцкую воласьць, а землі належалі тут Спас-Юравіцкаму вясковаму таварыству. Насупраць яе на левым беразе ракі стаяла вёска Лагуны.
Недалёка ад вёскі Захарнічы знаходзіліся два маёнткі з такой самай назвай. На рацэ Палаце стаяў маёнтак, які належаў Зыльбэрдорфам (пра пахаваньні Зыльбэрдорфаў гл. падзел Полацкія могілкі) і адносіўся да Юравіцкай воласьці Полацкага павету.
Другі маёнтак Захарнічы належаў у 1906 годзе да Арцейкавіцкай воласьці Полацкага павету. Набыў яго 21 ліпеня 1844 году пасьля вяртаньня з Петэрбургу мастак Іван Хруцкі. Знаходзілася сядзіба на беразе азярца Шчалапок. У 1845 годзе Хруцкі пабраўся шлюбам з Ганнай Бубноўскай, дачкой Каэтана Бубноўскага – былога капітана ў войску Тадэвуша Касьцюшкі, якая жыла непадалёку ў фальварку Навагуршчына. Ад таго часу дом становіцца сямейным гняздом Хруцкіх.
Нарадзіўся Іван Хруцкі 27 студзеня 1810 г. у недалёкім ад Полацка мястэчку Вула ў сьвятарскай сям’і Фамы і Мінадоры Хруцкіх. Гэты даволі разгалінаваны ўніяцкі сьвятарскі род трывала трымаўся сваёй веры. Гэтак сярод сьвятароў Полацкай эпархіі, што супрацівіліся злучэньню Ўніяцкай царквы з Расейскай Праваслаўнай Царквой і падпісалі ў 1839 годзе "Вызнаньне Веры Грэка-Уніяцкае Царквы", было аж тры прадстаўнікі гэтага роду: Фама Хруцкі – сьвятар Усайскай царквы, Сымон Хруцкі – сьвятар Лучынавецкай царквы і Яўхім Хруцкі – сьвятар Цяпінскай царквы. За супраціў дзяржаўнай палітыкі далучэньня на загад адміністратара эпархіі Васіля Лужынскага Фама Хруцкі быў у 1836 годзе на тры месяцы зьняволены ў Махіроўскім манастыры пад Полацкам. Старэйшы сын Іван абраў прафэсію сьвецкую. У 1827 г. ён сканчае піярскую вучэльню і зьязджае ў Петэрбург. Тут у 1827-1829 гг. бярэ прыватныя ўрокі ў вядомага ангельскага партрэтыста Джорджа Даў (George Dawe) і ў 1830 г. паступае ў Акадэмію мастацтваў. Пасьля сканчэньня яе плённа працуе, і ў 1839 годзе становіцца годным званьня акадэміка жывапісу. Але жыцьцё на чужыне было яму не да густу і мастак вяртаецца на радзіму, дзе за заробленыя грошы набывае маёнтак. Інтэр’ер сядзібы добра перадаюць карціны мастака 1850-х гадоў "У пакоі. Хлопчыкі, якія разглядаюць альбом з малюнкамі" (1854), "У пакоях сядзібы мастака. Дзеці перад мальбэртам" (1855), "У пакоях сядзібы мастака І.Ф.Хруцкага Захарнічы Полацкага павету Віцебскай губерні" (1855).
13 лютага 1885 г. знакаміты мастак спачыў у сваім маёнтку Захарнічы на 76-м годзе жыцьця. Сьпіс 1906 году фіксуе, што маёнтак Захарнічы на возеры Шчалапок належыць О.І.Хруцкаму (сыну мастака Восіпу Іванавічу, які памёр у 1918 годзе) і ўваходзіць у склад Арцейкавіцкай воласьці Полацкага павету.
Пройдзем ад мяжы Захарнічаў 1,5 км далей на поўнач па шашы да прыпынку Баянаўшчына, збочым улева і праз нейкіх 400 м падыйдзем да старых Захарніцкіх могілак, якія цяпер хаваюцца ў лесе. Непадалёк азярцо Шчалапок, на беразе якога некалі стаяў дом знакамітага мастака.
На могілках радавыя пахаваньні Хруцкіх: мастака Івана (Яна) Хруцкага, ягонага малодшага брата Андрэя, які таксама быў мастаком і навучаўся ў Акадэміі мастацтва ў 1845-1848 гг. Аднак, як і старэйшы брат, ня здолеўшы жыць у далечыні ад родных мясьцінаў, вярнуўся сюды ў 1870 г. і жыў разам з братавай сям’ёй. Праваруч магілы Івана Хруцкага пахаваныя ягоная жонка Ганна Каэтанаўна з Бубноўскіх, сын Восіп Іванавіч, унучка Алена, і ўрэшце таксама мастачка праўнучка Ядзьвіга Аляксандраўна Мацяеўская (народжаная Хруцкая).
Агульны гэамэтрычны плян езуіцкага фальварку Спас, накрэсьлены ў 1784 годзе Мардвінавым, фіксуе памежную зь ім зямлю вёскі Захарэвічы, якая належыць Ігнату сыну Язафата Стрычонка. Але месца знаходжаньня вёскі пазначанае паўночней сучаснага на правым беразе Палаты насупраць вёскі Баянаўшчына.
На пачатку ХХ ст. вёска Захарнічы, разьмешчаная на беразе Палаты, уваходзіла ў Юравіцкую воласьць, а землі належалі тут Спас-Юравіцкаму вясковаму таварыству. Насупраць яе на левым беразе ракі стаяла вёска Лагуны.
Недалёка ад вёскі Захарнічы знаходзіліся два маёнткі з такой самай назвай. На рацэ Палаце стаяў маёнтак, які належаў Зыльбэрдорфам (пра пахаваньні Зыльбэрдорфаў гл. падзел Полацкія могілкі) і адносіўся да Юравіцкай воласьці Полацкага павету.
Другі маёнтак Захарнічы належаў у 1906 годзе да Арцейкавіцкай воласьці Полацкага павету. Набыў яго 21 ліпеня 1844 году пасьля вяртаньня з Петэрбургу мастак Іван Хруцкі. Знаходзілася сядзіба на беразе азярца Шчалапок. У 1845 годзе Хруцкі пабраўся шлюбам з Ганнай Бубноўскай, дачкой Каэтана Бубноўскага – былога капітана ў войску Тадэвуша Касьцюшкі, якая жыла непадалёку ў фальварку Навагуршчына. Ад таго часу дом становіцца сямейным гняздом Хруцкіх.
Нарадзіўся Іван Хруцкі 27 студзеня 1810 г. у недалёкім ад Полацка мястэчку Вула ў сьвятарскай сям’і Фамы і Мінадоры Хруцкіх. Гэты даволі разгалінаваны ўніяцкі сьвятарскі род трывала трымаўся сваёй веры. Гэтак сярод сьвятароў Полацкай эпархіі, што супрацівіліся злучэньню Ўніяцкай царквы з Расейскай Праваслаўнай Царквой і падпісалі ў 1839 годзе "Вызнаньне Веры Грэка-Уніяцкае Царквы", было аж тры прадстаўнікі гэтага роду: Фама Хруцкі – сьвятар Усайскай царквы, Сымон Хруцкі – сьвятар Лучынавецкай царквы і Яўхім Хруцкі – сьвятар Цяпінскай царквы. За супраціў дзяржаўнай палітыкі далучэньня на загад адміністратара эпархіі Васіля Лужынскага Фама Хруцкі быў у 1836 годзе на тры месяцы зьняволены ў Махіроўскім манастыры пад Полацкам. Старэйшы сын Іван абраў прафэсію сьвецкую. У 1827 г. ён сканчае піярскую вучэльню і зьязджае ў Петэрбург. Тут у 1827-1829 гг. бярэ прыватныя ўрокі ў вядомага ангельскага партрэтыста Джорджа Даў (George Dawe) і ў 1830 г. паступае ў Акадэмію мастацтваў. Пасьля сканчэньня яе плённа працуе, і ў 1839 годзе становіцца годным званьня акадэміка жывапісу. Але жыцьцё на чужыне было яму не да густу і мастак вяртаецца на радзіму, дзе за заробленыя грошы набывае маёнтак. Інтэр’ер сядзібы добра перадаюць карціны мастака 1850-х гадоў "У пакоі. Хлопчыкі, якія разглядаюць альбом з малюнкамі" (1854), "У пакоях сядзібы мастака. Дзеці перад мальбэртам" (1855), "У пакоях сядзібы мастака І.Ф.Хруцкага Захарнічы Полацкага павету Віцебскай губерні" (1855).
13 лютага 1885 г. знакаміты мастак спачыў у сваім маёнтку Захарнічы на 76-м годзе жыцьця. Сьпіс 1906 году фіксуе, што маёнтак Захарнічы на возеры Шчалапок належыць О.І.Хруцкаму (сыну мастака Восіпу Іванавічу, які памёр у 1918 годзе) і ўваходзіць у склад Арцейкавіцкай воласьці Полацкага павету.
Пройдзем ад мяжы Захарнічаў 1,5 км далей на поўнач па шашы да прыпынку Баянаўшчына, збочым улева і праз нейкіх 400 м падыйдзем да старых Захарніцкіх могілак, якія цяпер хаваюцца ў лесе. Непадалёк азярцо Шчалапок, на беразе якога некалі стаяў дом знакамітага мастака.
На могілках радавыя пахаваньні Хруцкіх: мастака Івана (Яна) Хруцкага, ягонага малодшага брата Андрэя, які таксама быў мастаком і навучаўся ў Акадэміі мастацтва ў 1845-1848 гг. Аднак, як і старэйшы брат, ня здолеўшы жыць у далечыні ад родных мясьцінаў, вярнуўся сюды ў 1870 г. і жыў разам з братавай сям’ёй. Праваруч магілы Івана Хруцкага пахаваныя ягоная жонка Ганна Каэтанаўна з Бубноўскіх, сын Восіп Іванавіч, унучка Алена, і ўрэшце таксама мастачка праўнучка Ядзьвіга Аляксандраўна Мацяеўская (народжаная Хруцкая).
Міхась Баўтовіч
Літаратура:
Іван Хруцкі. Альбом-каталог. Мн, 1990