Krajobrazy | Brasław

Więcej zdjęć (30) >>

Brasław dzisiaj - ciekawe miejsca i ludzie

W XV i XVI wieku miasto rozrastało się poza Górą Zamkową. W roku 1423 na polecenie księcia Witolda, wojewoda wileński Monwid wybudował w Brasławiu kościół i cerkiew prawosławną. W 1500 roku książę litewski Aleksander Jagiellończyk wraz z żoną Heleną uposażyli cerkiew i monaster na ostrowie jeziora Nieśpisz. W 1504 roku Aleksander, już jako król Polski, wzniósł nowy kościół w miejscu poprzedniego, zniszczonego przez pożar w końcu XV wieku. Wszystkie te budowle zostały zrujnowane w czasie licznych wojen.

Dwa obiekty sakralne Brasławia, kościół i cerkiew zlokalizowane są obok siebie, u podnóża Góry Zamkowej. Kościół katolicki pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii, wybudowany w 1824 roku. Przebudowany w końcu XIX wieku w stylu neogotyckim. Zachowano dwie ściany budowli z 1824 roku z kamienia polnego, ozdobione techniką „rodzynkową”. Zdobienie jest charakterystyczne dla Brasławszczyzny; polega na tworzeniu ornamentów geometrycznych z kamieni na zaprawie. W ołtarzu cudowny obraz Madonny, otaczany wielką czcią i owiany legendą jego pochodzenia z monasteru na jeziorze Nieśpisz. Stąd czasem nazywany Matką Bożą Monasterską. Także Brasławską i Ucieczką Grzeszników.

Cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy pochodzi z 1897 roku. O pięknej, tradycyjnej architekturze, wspaniale wpisana w krajobraz miasta. We wnętrzu stare ikony.

W dużej części miasta zabudowa jest drewniana, urokliwa. Zgrabne domki otoczone kwitnącymi ogrodami, sadami i wysokimi drzewami stwarzają niepowtarzalny czar miejsca. I chyba to właśnie przyciąga odwiedzających, także tych, którzy kiedyś tu mieszkali.

Kolonia urzędnicza, malowniczo zlokalizowana na spadzistym brzegu jeziora Drywiaty, wybudowana w latach 1924-1926. Autorem projektu kompleksu był wybitny architekt, profesor USB w Wilnie, Juliusz Kłos. W skład kolonii wchodziły: dom starosty, Dom Sportowy z dużą salą sportową i widowiskową, 11 domów mieszkalnych - parterowych i piętrowych. Zaprojektowane w stylu dworków, ze spadzistymi dachami, mansardami, niektóre z portykami.

Ulice osiedla z chodnikami, wybrukowane. Założono wodociąg i kanalizację. W środku kolonii umieszczono studnię o pięknej konstrukcji, również projektu J. Kłosa. Nieco później powstał gmach starostwa (dziś też budynek administracji) w stylu neoklasycystycznym, projektu inż. Giryn. W budynku oprócz biur starostwa mieściły się inne urzędy. W 1936 roku na skwerze w pobliżu kolonii ustawiono obelisk z popiersiem marszałka Józefa Piłsudskiego, dłuta artysty plastyka Alfonsa Karnego. Pomnik w 1939 roku zniszczono. Po latach okazało się jednak, że rzeźba została ukryta w ziemi. Staraniem Brasławianina, Jana Klenowicza, została pozyskana w 2004 roku dla muzeum J. Piłsudskiego w Sulejówku.

Muzeum Historyczno-Krajoznawcze, założone w 1984 roku. Mieści się w ładnym drewnianym domu z mansardą i rzeźbionymi obramowaniami okien. Zajmuje się archeologią, historią, etnografią. Posiada zbiory pochodzące z grodzisk w Brasławiu, Dryświatach, Ikaźni, Drui. Ogromnie ciekawe materiały historyczne, także ocalone zabytki sztuki i dawne przedmioty użytkowe. Wiele dokumentów, także dotyczące ludzi związanych z ziemią brasławską. Poza ekspozycją stałą, urządzane są bardzo interesujące wystawy czasowe. Zespół pracowników Muzeum Historyczno-Krajoznawczego - młody, świetnie wykształcony, prężny i otwarty. Oprócz działalności podstawowej, wydaje okresowo pismo historyczne „Brasławskija Sszytki” i opracowuje materiały do innych prac, jak np. „Pamiac, brasłwawski rajon” Jest to wspaniała popularyzacja tej pięknej ziemi i jej historii.

Muzeum posiada też drugą placówkę, położoną nad brzegiem jeziora Drywiaty i zlokalizowaną w ładnym, wyremontowanym budynku młyna wodnego, tzw. „Dom Rzemiosł”. Znajdują się tu warsztaty różnych specjalności, demonstrujące sposób wykonywania wyrobów regionalnych tradycyjnymi metodami. Te prześliczne, artystyczne dzieła mają ekspozycje w pięknie zaaranżowanych salach. Obok mały, bardzo ładnie i komfortowo urządzony hotelik dla gości Muzeum.

Góra Zamkowa została wykupiona z rąk prywatnych przez Sejmik Brasławski w roku 1931. Widoczne są tu wały grodziska i zamku, także odsłonięte przez wykopaliska fragmenty fundamentów innych budowli. W 1990 roku postawiono głaz z tablicą upamiętniającą datę powstania miasta (1065) i herbem – Okiem Opatrzności. W pobliżu znajdują się drewniane rzeźby przedstawiające postaci z pięknych brasławskich legend. W najwyższym punkcie góry znajduje się grób i obelisk ku czci ukochanego przez Brasławian lekarza i społecznika, Stanisława Ostyk-Narbutta. Z Góry Zamkowej roztacza się przepiękny widok na miasto i jego okolice – jeziora.

Brasław to także jego wspaniała okolica – jeziora brasławskie. Położony wzdłuż brzegu wielkiego jeziora Drywiaty, obecnie otaczający niewielkie jezioro Nowiata, w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Biereże. Drywiaty przez Cno i rzekę Drujkę łączą się z ogromnym pojezierzem: jeziorami Nieśpisz, Niedrowo, Wojso, Strusto, Snudy, Wołoso i bardzo wieloma mniejszymi.

W 1995 roku powstał Park Narodowy „Jeziora Brasławskie” z zarządem w Brasławiu, który ma powierzchnię około 70 000 ha. Jeziora zajmują na terenie parku około 17 %, lasy około 46%. Obszar o wyjątkowo pięknych krajobrazach, nie tylko z powodu jezior i lasów, ale i wspaniałej, urozmaiconej, polodowcowej rzeźby terenu. Występują tu rzadkie i unikalne okazy flory. Równie ciekawa jest fauna – żyjąca w wodach, lasach i w przestworzach.

Z punktu widokowego na Górze Majak rozciąga się przepiękny widok na jeziora Snudy, Strusto, aż po jeziora Niedrowo i Pociech i miasteczko Słobódka. Park „Jeziora Brasławskie” posiada też bazę turystyczną – wygodne i dobrze urządzone domy wypoczynkowe, a także domki letniskowe.

A.O.
Na podstawie:
- Grzegorz Rąkowski, „Wśród jezior i mszarów Wileńszczyzny”, Rewasz 2000
- Jan Klenowicz, „Brsalawszczyzna we wspomnieniach jej mieszkańców”, Informator wystawy „Brasławszczyzna, kresy Kresów II Rzeczypospolitej”, Gdańsk 2004