Zespół dworsko-parkowy Ordów | Biżerewicze

Biżerewicze Ordów

Biżerewicze były odwiecznym gniazdem rodowym Ordów h. Ostoja, które w ciągu kilku stuleci (do 1939 r.) nigdy nie wyszło z posiadania ich linii męskiej. Rodzina ta dzieliła się na dwie gałęzie: Ordów „czarnych", osiadłych właśnie w Biżerewiczach, pochodzących od Juchny z Hurdów Ordy, i „białych", których potomkiem był m.in. słynny rysownik Napoleon Orda z Worocewicz. Dobra biżerewickie nadane zostały Ordom „czarnym" w osobie Semena Juchnowicza przez królową Bonę. Stało się to w 1525 r. i prawdopodobnie było tylko potwierdzeniem dawniejszego już władania owymi włościami.

W XIX w. Biżerewicze były własnością Wiktora Ordy, marszałka szlachty pow. pińskiego (1844—1851), żonatego z Marcjanną Lach-Szyrma, siódmego z kolei dziedzica tych dóbr. Po nim otrzymał je syn jego Witold (1828-1895). Prócz Biżerewicz posiadał on jeszcze Tywrowicze, Lachowicze, Nowoszyce, Dostojewo, Wólkę, Moszczunkę i Juryzdykę Bezdzieską.

Witold Orda żonaty był dwukrotnie. Najpierw z Walerią Woyszwiłło (1831-1853), a po jej śmierci z Wandą Kieniewiczówną z Dereszewicz. Z pierwszego małżeństwa miał jednego syna Wiktora, zaś z drugiego ośmiu synów i trzy córki. Biżerewicze dostały się Stanisławowi (1867—1916). Ostatnim, dziesiątym właścicielem Biżerewicz był syn Stanisława, Janusz Orda (ur. w 1907).

W drugiej połowie XIX w. istniał jeszcze w Biżerewiczach staropolski dwór z obszernymi pokojami. Nowy dwór w Biżerewiczach budować zaczął Karol Orda, gdyż początkowo on miał być właścicielem tego majątku. Gdy jednak dom był już w połowie gotów, bracia zamienili się posiadłościami i w rezultacie budowy dokończył Stanisław Orda, pierwotnie dziedzic Nowoszyc.

Nowy dwór był budowlą całkowicie drewnianą, podpiwniczoną, trzynastoosiową, parterową po bokach,
piętrową w trój osiowej części środkowej. W elewacji początkowo frontowej posiadał na osi portyk o czterech potężnych murowanych kolumnach, ustawionych na bazach w linii prostej. Pod zwieńczonym gładkim trójkątnym szczytem portykiem mieścił się taras, na który wchodziło się po kilku stopniach. Po ukończeniu dworu elewację frontową zamieniono na ogrodową, wjazd zaś przeniesiono na stronę przeciwną. Elewacja ogrodowa, później frontowa, posiadała wygląd podobny. Zasadniczą różnicę wykazywał jedynie portyk, w którym kolumny ustawione zostały nie w linii prostej, lecz w półkole. Przy elewacjach bocznych występowały ganki o smukłych filarach drewnianych o przekroju kwadratu. Głównymi elementami dekoracyjnymi wszystkich elewacji były obramienia okien i drzwi, bogatsze w pseudoryzalitach, zwieńczone trójkątnymi naczółkami.

Dom i jego otoczenie wykończone zostały w 1904 r. Przy starej alei wjazdowej, pomiędzy folwarkiem a domem, znajdował się cmentarz rodzinny, na którym grzebano wiele pokoleń Ordów. Na cmentarzu również projektowano wybudowanie kaplicy. Na skutek wybuchu wojny w 1914 r. projekty te nie zostały zrealizowane. Dwór ocalał w dobrym stanie i po wojnie udało się odzyskać niektóre meble, pozbawione wszakże obić, przepadło jednak archiwum rodzinne.

Nowy park biżerewicki o powierzchni kilku hektarów założony został w odpowiednio w tym celu przetrzebionym starym ogrodzie. W 1925 r., na pamiątkę czterechset-letniej rocznicy władania Biżerewiczami przez rodzinę Ordów, usypany został kopiec, na którym ustawiono krzyż. Wyryto na nim daty 1525—1925. Wewnątrz kopca umieszczono butelkę z genealogią rodziny, sporządzoną przez Marię ze Smolków Ordzinę.