Жодзішкі

Гісторыя Жодзішак

Вёска Жодзішкі знаходзіцца за 19 км на поўнач ад Смаргоні на р. Вілія. 835 жыхароў, 321 двор на 1993 г.

У пісьмовых крыніцах вядомыя з 1511 г. як замак і мястэчка, заснаваныя Мордасам Мішковічам. У гэтым жа годзе вялікі князь ВКЛ Жыгімонт Стары выдаў Жодзішкам прывілей на таргі, корчмы і кірмашы. У 16 ст. належалі Падбейпецічам, Забярэзінскім, Осцікавічам, Кішкам. Каля 1553 Осцікавічы заснавалі ў Жодзішках касцёл, у канцы 16 ст. Кішкі пабудавалі тут кальвінскі збор. У 17 ст. новы ўладальнік Геранім Комар пабудаваў касцёл Св. Тройцы, пры якім дзейнічала школа (не збярогся). 3 2-й паловы 17 ст. Жодзішкамі валодалі Міцкевічы. Барбара Міцкевічава з Комараў заснавала езуіцкі кляштар і калегіум, перадала езуітам свой маёнтак. У 1774 кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст Панятоўскі даў Жодзішкам магдэбургскае права.

3 1795 Ж. ў складзе Расейскай імперыі. У сярэдзіне 19 — пач. 20 ст. ў Дубатоўскай воласці Свянцянскага павета Віленскай губерні. У 2-й палове 19 ст. маёнтак Жодзішкі раздрабіўся на некалькі ўладанняў. У 1859 — 39 двароў, 222 жыхароў, касцёл, малітоўны дом, цагельня, бровар. У час 1-й сусв. вайны Жодзішкі акупіраваны германскім войскам. У 1918—20 пераходзілі з рук у рукі — былі заняты Чырвонай арміяй, польскім войскам. 3 1921 у складзе Польшчы, у Вілейскім павеце Віленскага ваяводства. 3 1939 у БССР. 3 чэрвеня 1941 да ліпеня 1944 акупіраваны фашысцкімі войскамі.

Сёння ў Жодзішках лясніцтва, сярэдняя школа, Дом культуры, маладзёжны культурна-спартыўны цэнтр з гасцініцай, дзіцячы сад, 2 бальніцы, аптэка. Помнік землякам, якія загінулі ў 2-ую сусветную вайну. Захаваліся помнікі архітэктуры: кальвінскі збор, перабудаваны ў 19 ст. пад касцёл, сядзібны дом (з пейзажным паркам 19 ст.), пад які прыстасаваны кляштар езуітаў 17 ст.

Крыніца:
Валеры Шаблюк
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі, т.3.