Głębokie

Głębokie. Miasto, jego ulice i znani ludzie

Głębokie jako miasto wymieniane było już w XVI wieku, a pierwsze o nim wzmianki pochodzą z 1514 roku. Położone przy ruchliwym trakcie z Wilna do Połocka rozwijało się pomyślnie, znane ze swych cieszących się powodzeniem targów. Niemniej, aż do 1940 roku nie posiadało praw miejskich; a i dziś brak mu atrybutu miejskości, jakim jest herb miasta.

Malowniczo położone na pagórkowatym terenie między jeziorami Głębokie, Wielkie i Podłużne; połączone rzeką Berezwecz. Przepływająca dziś przez miasto; niegdyś oddzielała województwa wileńskie i połockie, a także dobra należące do Despot-Zenowiczów, później Radziwiłłów, i Korsaków. Obie możne rodziny fundowały w swoich częściach miasta znakomite budowle: Zenowiczowie - zamek, zbór kalwiński i kościół pod wezwaniem św. Mikołaja; Korsakowie - kościół i klasztor karmelitów, kościół parafialny i kościół z klasztorem bazyliańskim w pobliskim Berezweczu. Z klasztorami fundowano szkoły prowadzone przez zakonników, bibliotekę, także szpital i aptekę. Większość tych budowli uległa zniszczeniu w czasie wojen z Moskwą, klasztor i kościół w Berezweczu zniszczono w roku 1970. Pozostał ozdobą Głębokiego kościół parafialny p.w. Św. Trójcy i zamieniony na sobór prawosławny, kościół karmelitów z fragmentem zabudowań klasztornych.

Obecne miasto tylko w nieznacznym stopniu posiada starą, historyczną zabudowę. Ładny jest trójkątny placyk z zielenią i fontanną, przy którym stoją dwa piękne, ocalałe kościoły. Również drewniane, malowane na żywe kolory domki z gankami w otoczeniu ogrodów robią bardzo miłe wrażenie. Domki mają przebogatą gamę rzeźbionych zdobień wokół okien, drzwi, ganków.

Z Głębokim związane są losy kilku bardzo znanych na świecie ludzi:

Paweł Suchoj (1895-1975)
Wybitny konstruktor samolotów. Studiował na uniwersytecie i politechnice w Moskwie. Pracował w moskiewskim Centralnym Instytucie Aerohydrodynamicznym. Był twórcą między innymi serii samolotów ponaddźwiękowych, oznaczonych od jego nazwiska symbolem „Su”. W jednej ze szkół średnich miasta znajduje się muzeum konstruktora.

Tadeusz Dołęga-Mostowicz (1900-1939)
Żołnierz i znany pisarz. Członek POW, uczestnik wojny 1920 roku i Kampanii Wrześniowej 1939 roku.

Ogromnie popularny autor powieści okresu międzywojennego; czytany i lubiany do dzisiaj. Autor scenariuszy filmowych; na podstawie jego powieści nakręcono wiele filmów i seriali telewizyjnych. Wielkie powodzenie jego utworów jest efektem sensacyjnej i wartkiej akcji i wnikliwej znajomości natury ludzkiej. Powieści, doprawione ciętym dowcipem i subtelną satyrą, czytane są „jednym tchem”; pozostawiając czytelnikowi wiele zagadnień do przemyśleń. Najbardziej znane to: ”Kariera Nikodema Dyzmy”, „Prokurator Alicja Horn”, „Dr Murek”, „Pamiętnik pani Hanki” „Znachor” i „Profesor Wilczur”. Książki przyniosły mu sławę a nawet majątek. Zginął w czasie Kampanii Wrześniowej, jego prochy w roku 1978 sprowadzono do Warszawy i pochowano na cmentarzu powązkowskim.

Miasto Głębokie uhonorowało pisarza w setną rocznicę jego urodzin – umieszczono tablicę pamiątkową w pobliżu kościoła, na domu w którym mieszkał. Na miejscowym cmentarzu zachowały się groby jego rodziców, Stefana i Stanisławy Mostowiczów.

Aleksander MiłoszOjciec poety i laureata Nagrody Nobla, Czesława Miłosza, sprawował w okresie międzywojennym w Głębokim funkcję inżyniera powiatowego. Słynny później syn bywał tu często.

A.O.
Na podstawie:
Grzegorz Rąkowski, „Wśród jezior i mszarów Wileńszczyzny”, Rewasz 2000
Wikipedia, wolna encyklopedia
Anna Matuszewska, „Wirtualna Biblioteka Literatury Polskiej” 2001-2003