Jan Śniadecki

Jan Śniadecki (1756-1830)
Matematyk i astronom, rektor uniwersytetu

Urodzony w XIII wiecznym mieście Żnin, w centrum krainy historycznej Pałuki, w Wielkopolsce. Doktorat z filozofii uzyskał w roku 1772 na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie początkowo wykładał algebrę. W latach 1778-81 studiował matematykę, chemię, fizykę i literaturę francuską w Paryżu (College de France, pod kierunkiem wielkich uczonych Laplace`a i d`Alamberta), Getyndze i Lejdzie. Po powrocie do Krakowa wykładał na uniwersytecie matematykę i astronomię; był mózgiem reformy edukacji tej uczelni.

Swoje krakowskie doświadczenia na polu reformy nauczania akademickiego wykorzystał na Uniwersytecie Wileńskim, którego rektorem został w latach 1807-1815. Był dyrektorem obserwatorium astronomicznego w Wilnie w latach 1807-1925 i głównym astronomem uniwersytetu.

Człowiek wszechstronny: matematyk, wybitny astronom przełomu XVIII i XIX wieku, filozof, pedagog, znawca literatury i języka polskiego. Prowadził obserwacje planetoid (jedna z nich nosi na jego cześć imię „Sniadeckia”), badał położenie Słońca, Księżyca i planet; zajmował się zjawiskami zaćmienia ciał niebieskich. Najważniejszym jego dziełem z dziedziny astronomii jest rozprawa o dziele twórcy nowoczesnej astronomii, „O Koperniku”. Wybitne zasługi położył w matematyce: opublikował podręczniki akademickie, w których uporządkował terminologię matematyczną i zaproponował jej ujednolicenie. Był prekursorem rachunku prawdopodobieństwa; wydał bardzo wiele prac z różnych dziedzin matematyki, z których część przetrwała do dziś, niejednokrotnie tłumaczona na języki obce. Wydał też „Wybór pism estetyczno-literackich”, wznowiony w 2003 roku i zdumiewający na tle długiej listy prac z dziedzin ścisłych.

Wielkopolanin, zasłużony dla Wilna i Uniwersytetu Wileńskiego, kontynuator dzieła rektorów-poprzedników.

A.O.
Na podstawie:
„Wikipedia, wolna encyklopedia”;
„Wiem”, Portal Wiedzy Onet;
„Encyklopedia Kresów”, Wyd. Kluszczyński, Kraków;
wiw.pl/astronomia;
kopernik.pl;
matematycy.interklasa.pl;
petlaczasu.pl